Tb ili Xvric lui ijfhiartonidifjCin ^ttfanuLOfj bul CboorP n' ~-y
Afbeelding 4
Graftombe van Floris van Borssele en zijn vrouw
Oda van Berghen in de Herv. kerk te. St. Maartens
dijk. Prent vervaardigd in 1783 in opdracht van Mr.
J. Verheye van Citters door T. Verrijk, naar een
tekening van N. Bestebroer. Zei. 111. Van der Aa
beschrijft de situatie van het grafmonument 1846
als volgt: „In dat deel van het koor, hetwelk als
eene bergplaats van verfpotten, brandemmers enz.
een onaanzienlijk voorkomen heeft, ziet men de
tombe van Frank van Borssele, die in 1470 overleden
is. Het monument is vreeselijk geschonden. Het is
ten deele in den grond gezakt en onder een laag
opgesmeten keisteenen begraven".
mans aan de Markt, dat tegen 1900 plaats maakte
voor het postkantoor in neo-stijl. In de buurt van
Goes tenslotte verdwenen enkele buitenplaatsen, zo
als Schoonoord, Huis Den Berg en Favorite.
Verliezen op Walcheren
De Walcherse verliezen, veelal andere sectoren
betreffend, zijn niet minder onthutsend dan die van
Zuid-Beveland. Het eiland Walcheren was vanouds
het land van de buitens; vooral aan het einde van
de 18de eeuw moet het een waar lustoord hebben
gevormd, getooid als het was met niet minder dan
120 belangrijke kastelen en buitenplaatsen. Blijkens
een opgave in het tijdschrift „Buiten" was dit aantal
reeds voor de eerste wereldoorlog in letterlijke zin
gedecimeerd, daar er toen al niet meer dan onge
veer twaalf werden aangetroffen (e). Sedertdien is
dit kleine overschot nog weer gehalveerd. Het heeft
geen zin een opsomming te geven van de vele namen
die hier aan de orde zouden moeten komen. Voor
een paar gevallen moet echter een droevige
uitzondering worden gemaakt. Het resterende deel
van het lot St. Aldegonde, belangrijk als middel
eeuws kasteel, maar ook van gewicht om de histo
rische herinneringen, werd in 1783 (b) afgebroken.
Recenter, en daarom misschien treffender is de sloop
in 1863 van het ridderslot Popkensburg. Eveneens
van middeleeuwse oorsprong was het Huis Ter Linde
(b), een van de reeks buitens die in 1812 bij Vlis-
singen sneuvelde bij de aanleg van de gigantische
nieuwe vestingwerken door de Fransen. Onder de
buitenplaatsen die op Walcheren verloren gingen
bevonden zich niet alleen deze kastelen, maar ook
plaatsen die de restanten bevatten van enkele v.m.
kloosters zoals Munnikenhof te Grijpskerke, en Wa-
terlooswerve bij Aagtekerke. Voorts een paar be
langrijke 17de eeuwse lusthoven, waaronder Lam-
merenburg bij Vlissingen en Rijnsburg bij Veere
(b), alsook 18de eeuwse, zoals het door de Ant
werpse architect Van Baurscheit de Jonge ontwor
pen buiten in barokstijl St. Jan ten Heere bij Dom
burg. (17) Honderdtwintig buitenplaatsen met hun
aanleg van tuinen en moeshoven, parken, vijvers en
bossen, met hun inrijpoorten, bijgebouwen, koepels
en sierelementen, vormen tezamen een voorgoed ver
loren rijkdom; zij leverden in hun glorietijd een
uniek cultuurgoed op, niet in de laatste plaats van
wege het specifieke „arcadische" karakter, dat zij in
onderlinge samenhang aan Walcheren gaven (18).
Vergeleken met de verdwijning van de lusthoven
zijn de overige verliezen op het eiland van onder
geschikte aard, hoewel niet te verwaarlozen. Op het
gebied van de kerkelijke bouwkunst (a) gingen ver
loren de torenruïne van Zanddijk bij Veere in 1813
(19), de toren en kerkruïne van Boudewijnskerke,
het kerkhof te Mariekerke, de kerkruïnes van Poppe-
kerke (1851), van St. Janskerke, van Ter Buttinge
en van Brigdamme. Van ernstiger aard zijn de gron
dige verminking van de kerk van Oostkapelle; de
43