Tb ili Xvric lui ijfhiartonidifjCin ^ttfanuLOfj bul CboorP n' ~-y Afbeelding 4 Graftombe van Floris van Borssele en zijn vrouw Oda van Berghen in de Herv. kerk te. St. Maartens dijk. Prent vervaardigd in 1783 in opdracht van Mr. J. Verheye van Citters door T. Verrijk, naar een tekening van N. Bestebroer. Zei. 111. Van der Aa beschrijft de situatie van het grafmonument 1846 als volgt: „In dat deel van het koor, hetwelk als eene bergplaats van verfpotten, brandemmers enz. een onaanzienlijk voorkomen heeft, ziet men de tombe van Frank van Borssele, die in 1470 overleden is. Het monument is vreeselijk geschonden. Het is ten deele in den grond gezakt en onder een laag opgesmeten keisteenen begraven". mans aan de Markt, dat tegen 1900 plaats maakte voor het postkantoor in neo-stijl. In de buurt van Goes tenslotte verdwenen enkele buitenplaatsen, zo als Schoonoord, Huis Den Berg en Favorite. Verliezen op Walcheren De Walcherse verliezen, veelal andere sectoren betreffend, zijn niet minder onthutsend dan die van Zuid-Beveland. Het eiland Walcheren was vanouds het land van de buitens; vooral aan het einde van de 18de eeuw moet het een waar lustoord hebben gevormd, getooid als het was met niet minder dan 120 belangrijke kastelen en buitenplaatsen. Blijkens een opgave in het tijdschrift „Buiten" was dit aantal reeds voor de eerste wereldoorlog in letterlijke zin gedecimeerd, daar er toen al niet meer dan onge veer twaalf werden aangetroffen (e). Sedertdien is dit kleine overschot nog weer gehalveerd. Het heeft geen zin een opsomming te geven van de vele namen die hier aan de orde zouden moeten komen. Voor een paar gevallen moet echter een droevige uitzondering worden gemaakt. Het resterende deel van het lot St. Aldegonde, belangrijk als middel eeuws kasteel, maar ook van gewicht om de histo rische herinneringen, werd in 1783 (b) afgebroken. Recenter, en daarom misschien treffender is de sloop in 1863 van het ridderslot Popkensburg. Eveneens van middeleeuwse oorsprong was het Huis Ter Linde (b), een van de reeks buitens die in 1812 bij Vlis- singen sneuvelde bij de aanleg van de gigantische nieuwe vestingwerken door de Fransen. Onder de buitenplaatsen die op Walcheren verloren gingen bevonden zich niet alleen deze kastelen, maar ook plaatsen die de restanten bevatten van enkele v.m. kloosters zoals Munnikenhof te Grijpskerke, en Wa- terlooswerve bij Aagtekerke. Voorts een paar be langrijke 17de eeuwse lusthoven, waaronder Lam- merenburg bij Vlissingen en Rijnsburg bij Veere (b), alsook 18de eeuwse, zoals het door de Ant werpse architect Van Baurscheit de Jonge ontwor pen buiten in barokstijl St. Jan ten Heere bij Dom burg. (17) Honderdtwintig buitenplaatsen met hun aanleg van tuinen en moeshoven, parken, vijvers en bossen, met hun inrijpoorten, bijgebouwen, koepels en sierelementen, vormen tezamen een voorgoed ver loren rijkdom; zij leverden in hun glorietijd een uniek cultuurgoed op, niet in de laatste plaats van wege het specifieke „arcadische" karakter, dat zij in onderlinge samenhang aan Walcheren gaven (18). Vergeleken met de verdwijning van de lusthoven zijn de overige verliezen op het eiland van onder geschikte aard, hoewel niet te verwaarlozen. Op het gebied van de kerkelijke bouwkunst (a) gingen ver loren de torenruïne van Zanddijk bij Veere in 1813 (19), de toren en kerkruïne van Boudewijnskerke, het kerkhof te Mariekerke, de kerkruïnes van Poppe- kerke (1851), van St. Janskerke, van Ter Buttinge en van Brigdamme. Van ernstiger aard zijn de gron dige verminking van de kerk van Oostkapelle; de 43

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1969 | | pagina 41