Afbeelding 9
V.m. R.K. kerk met pastorie te Kwadendamme. Tekening z.n., z.j., collectie Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg. Het aaneenbouwen van kerk en pastorie onder één kap was zowel bij katholieke als bij protestantse
dorpskerken (vanwege de goedkoopte) niet ongebruikelijk. In verband met de nieuwe status van de katholie
ken na 1795 kreeg de kerk een torentje. Zij was aan de H. Bonifacius toegewijd, werd uit vrijwillige bijdragen
gesticht en op 22 oktober 1801 door de pastoor en landdeken van Middelburg ingewijd.
Nieuwvliet was reeds een halve eeuw eerder gesneu
veld (1792).
In het voorgaande overzicht, dat overigens niet op
volledigheid aanspraak maakt, is de verdwijning ter
sprake gekomen in Zeeland in de periode 1769-1969
van middeleeuwse en latere stadspoorten in negen
steden; van aarden verdedigingswerken en van mili
taire bouwwerken, zowel uit de middeleeuwen als
uit later tijd, in zeventien plaatsen, waarvan negen
in Zeeuws-Vlaanderen; het verlies van tenminste
vijftien middeleeuwse kastelen; de ondergang van
meer dan veertig middeleeuwse kerken en kerkto
rens, van tien kerk- en kloosterruïnes, van vijfentwin
tig kerken uit de 17de en 18de eeuw en van ten
minste tien kerken van enige betekenis uit de 19de;
de sloop van vijftien oude gasthuizen, weeshuizen
en soortgelijke gebouwen; de verdwijning van een
vijfentwintigtal raadhuizen, wagen, vleeshallen, doe
len, beurzen en dergelijke openbare stadsgebouwen;
daarenboven nog eens van vijftien rechthuizen,
dorpshuizen, beursjes en dergelijke op de dorpen;
tenslotte de sloop van omstreeks honderddertig bui
tenplaatsen, over de gehele provincie verspreid,
maar voornamelijk op Walcheren. Meer dan vijf
entwintig ruïnes en fragmenten van vaak zeer
belangrijke middeleeuwse bouwwerken werden op
geruimd veelal ongedocumenteerd en verdwenen
daarmee voorgoed uit het gezichtsveld. Wat de oude
kerken betreft is hetgeen ons thans nog resteert niet
veel meer dan de helft van wat in 1800 nog aan
wezig was; op het gebied van kastelen en buiten
plaatsen bezitten wij nog slechts een fractie van wat
tweehonderd jaar geleden bestond. Slechts de cate-
JiutMsTba di. .Aeo'.-kt C..11.1.' miJ rfx, ét Dtu/acdvn ba-vrvmA o™ >s
/ir.J JcttXsS' V/y^ £/c, >ler 'O<5 i
m—Mt s&.
51
