LEVINUS LEMNIUS
Over Levinus Lemnius is, behalve door Hult, door enige Nederlanders, en
in een aantal, ook buitenlandse, encyclopaedische werken reeds vrij uit
voerig gepubliceerd.3 Algemeen wordt aangenomen, dat hij geboren werd
op 20 mei 1505. Waarschijnlijk woonden zijn ouders te Zierikzee, aangezien
hij niet voorkomt in het Poortersboek der stad, dat de namen vermeldt van
de nieuw ingekomen burgers van het jaar 1302 af. Hij bezocht hier de La
tijnse school, ontving zijn humaniora te Gent, en studeerde te Leuven ge
neeskunde en theologie. In 1527 zou hij zich hebben gevestigd in zijn ge
boortestad, om daar met ijver en toewijding de medische praktijk uit te
oefenen. In zijn levensavond, na de dood van zijn vrouw, naar ettelijken
zeggen, trad hij toe tot het college van kanunniken van de St Lievens
Monsterkerk, en stierf op 1 juli 1568. Banga4 geeft aan de hand van ge
deelten uit Lemnius' geschriften zijn conclusies omtrent 's mans verdien
sten, alsmede over het in zijn (ook in onze) ogen voor critiek vatbaar
inzicht op sommige punten. Baumann5 prijst hem in het algemeen als één
der eerste belangrijke figuren van de jonge Nederlandse geneeskunde,
maar acht hem geen geleerde. Meertens6 daarentegen noemt hem een
geleerd humanist. Nagtglas7 geeft een lijst van Lemnius' publicaties met
de herdrukken8 en een boeiende weergave van de levensomstandigheden
en de persoonlijke relaties van Levinus Lemnius, van het stadsbeeld van
Zierikzee en van de algemene economische en geestelijke situatie in de
zuidwestelijke Nederlanden in die tijd. Met enige nadruk zou ik naar dit
artikel willen verwijzen, omdat het voor een goed begrip van de in die tijd
heersende toestanden, behoudens enkele kleine omissies, nog zeer goed
leesbaar is.
ZIERIKZEE
Een moderne, zeer goede beschrijving van Zierikzee en zijn ontwikkeling
door de eeuwen, heeft Westendorp Boerma in 1956 gegeven.9 Enkele jaren
later, in 1969, verscheen een publicatie van enige betekenis door Postma,
destijds archivaris van Zierikzee (19651968), met een eigen visie op de
geschiedenis der stad.10 Voor een overzicht van de ontwikkeling van het
literair en geestelijk leven in Zeeland en in groter verband wijs ik op de
voortreffelijke publicatie van Meertens.6
Als aanvulling kan de vermelding van enige bevolkingscijfers hier mis
schien haar nut hebben. Naar aanleiding van de geraamde sterfte bij een
pestepidemie in 15187 kunnen wij het aantal inwoners van Zierikzee in de
16e eeuw schatten op 6 a 10.000. Middelburg was iets groter, misschien
±15.000. Het aantal inwoners van de meeste Nederlandse steden bleef
toen beneden 20.000. Groter waren slechts Amsterdam met ±35.000,
Brussel met ±25.000; Antwerpen groeide van ±50.000 tot ±100.000. In het
buitenland groeide Londen van ±75.000 naar meer dan 100.000. Stock
holm zal niet meer dan 50.000 inwoners hebben geteld.11
Zierikzee was dus relatief iets kleiner dan vele andere steden, doch het
belang van een havenstad werd in die tijd niet alleen bepaald door het
