CONSTITUTIE Veel belangstelling heeft Lemnius voor de menselijke constitutie als een de persoonlijkheid bepalend complex van verschijnselen, en geeft ver schillende, vooral praenatale factoren aan die daarop invloed kunnen uit oefenen. Het valt hem, zo goed als ons, moeilijk een goede definitie van het begrip constitutie te geven; hij tracht het te doen met deze muzikale omschrijving concors harmonia ut concentrus in fidibus (een passende samenhang der verschijnselen, zoals de samenklank der snaren). In dit muzikaal verband is het aardig terloops deze zin aan te halen „Ut qui nulla re melius explorare possunt respirationis et pulsus differentias, nulla melius demetiri cordis atque arteriarum motus, quam ex musicae ratione" (Daar wij met geen ding beter de verschillen van ademhaling en polsslag kunnen onderzoeken, met geen ding beter de beweging van het hart en de slagaderen kunnen meten, dan van de leer der muziek uit). Dit duidt erop, dat Lemnius zonder stethoscoop en zonder percussie toch de werking van de circulatie- en ademhalingsorganen bij zijn patiënten zorgvuldig naging, en dat hij de waargenomen verschijnselen vergeleek met zijn ervaringen bij het musiceren, in Paraenesis ad vitam, Cap. 44, roemt hij de stimulerende werking van wijn en goede muziek op geest en gemoed (vinum Musica cor exhilarent) en beschrijft daar ook verschillende mu ziekinstrumenten. Naast de typering van de mensen in de vier klassieke groepen homo sanguineus, homo phlegmaticus, homo cholericus en homo melancholicus stelt hij een typering op van de mensen naar de gelijkenis met dieren homo leo, homo simiis, similis, homo vulpinus moribus (de mens met een leeuwenuiterlijk, de mens gelijkend op een aap, en de mens met vosse- streken). Lemnius' boekje De habitu et constitutione corporis, dat ik later noem, bevat in hoofdzaak beschouwingen over constitutie, maar ook in zijn andere werken wijdt hij aandacht aan dit onderwerp.54 KOORTSEN EN BESMETTELIJKE ZIEKTEN Koortsige toestanden en besmettelijke ziekten krijgen veel aandacht. Deze traden toen meer op de voorgrond dan nu. De verschillende koorts typen worden heel „rationeel" verklaard uit het periodiek verloop van de vier gedeelten van het etmaal, van de vier seizoenen en het daarmede samenhangend samenspel van de vier humores. Hij noemt ziekten als mazelen, kinkhoest en Engelse zweetziekte, en zegt het volgende merk waardige over besmetting in het algemeen „De basiliscus doodt de mens door zijn blik; elke geoefende in de natuurwetenschappen begrijpt dat deze dodelijke werking ook tot stand kan komen door onmerkbaar giftige uitademing", zoals ook de uitademing van een wolf of een slang, en zelfs de adem van een menstruerende vrouw schrikaanjagende of onprettige uit werking kan hebben. „Door dezelfde oorzaak brengen de mensen door hun adem, als zij elkaar vis a vis ontmoeten, ziekten naar elkaar over; als de adem in dwarse richting naar links of rechts passeert, is hij niet zo gevaarlijk en infecteert niet zo sterk Daarom heb ik mij de gewoonte

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1971 | | pagina 55