27. G. A. G. vnr. 125, aantekening op het schutblad achterin.
28. Gemeente Archief Bergen op Zoom, Kerkrekeningen 1643 en 1644.
29. Gemeente Archief Dordrecht, Archief Kerkmeesters Hervormde Gemeente
no. 590 45,48,51; no. 591 47; no. 592 39 verso.
30. Gemeente Archief Veere Inventarisnummer 4, resoluties 19 juni en 11 juli
1646.
31. Zie de bijlage.
32. Zie de bijlage.
33. De mensuren zijn als volgt berekend:
De afstanden tussen de boringen in de frontstokken zijn als volgt: Bsd 9,0 cm;
dfs 6,9 cm; fsbs 5,8 cm; Bsc 9,4 cm; ce 7,6 cm; egs 6,2 cm. Als
tussenruimte voor de pijpen is 1/10 van de onderlinge afstand aangehouden,
de Bs is gesteld op 9,4 cm.
Berekening:
9,4
(afstand Bc)
e 7,6 g
s 6,2
d 9,0 fs
6,9 bs
5,8
0,94—
(0,1 afst. B—c)
0,76—
0,62
0,9
0,69—
0,58—
8,46
{—Vi diam. Bs c)
6,84
5,58
8,1
6,21
5,22
4,7
(=V2 diam. Bs)
3,76—
3,08—
4,7
3,40—
2,81—
3,76
{—Vi diam. c)
3,08
2,50
3,4
2,81
2,41
2x
2x
2x
2x
2x
2x
7,52
(diam. c)
6,16
5,00
6,8
5,62
4,82
In grafiek gebracht leveren deze diameters een afnemingsfactor van 55% op
basis van c= 7,52 cm. Dit zijn de uitwendige mensuren. De getallen dienen nog
te worden verminderd met de voor de pijpwand vereiste dikte.
De 17e eeuwse frontstokken zijn bij de restauratie om mij onbekende redenen
uit het orgel verwijderd. Het streekmuseum De Bevelanden heeft ze in bewaring
genomen.
34. Dit blijkt uit aanzetten in het midden en inkepingen aan de onderzijde van
de frontstijlen.
35. Zie de bijlage.
36. Vermoedelijk heeft Deakens de mixtuur en scherp als octaafwerk uitgevoerd,
met slechts octaafkoren.
37. "om een stuck ydereen uijt sijn beurte": stuk voor stuk.
38. Zie over Helmbreeker en zijn orgel: M. A. Vente, Bijdrage tot de geschiede
nis van het vroegere grote orgel in de St. Bavo en zijn bespelers tot 1650, in
Nederlandse Orgelpraclit. Haarlem 1961.
39. G.A.G. vnr. 661, 662.
40. Zie de bijlage.
41. G.A.G. vnr. 112 293.
42. G.A.G. vnr. 127 resolutie 29 november 1655.
43. G.A.G. vnr. 126 resolutie 8 november 1646.
44. Zie de bijlage.
45. G. A. G. vnr. 663, 668.
46. G.A.G. vnr. 325.
47. Mededeling dr. M. A. Vente te Utrecht.
48. G.A.G. vnr. 136 resolutie 28 mei 1709: "het schoonmaken en herstellen int
verplaatsen vant selve".
49. Zie de bijlage. De orgelbouwer Jacob Cools zal in een volgende aflevering
ter sprake komen.
50. G.A.G. vnr. 374.
112
