De meeste vluchtelingen in Londen kwamen uit de Nederlanden"2,
ongeveer 80%; uit Frankrijk kwamen ongeveer 10%, kleinere getallen
uit Italië113, Spanje, Portugal, e.a. Onder hen bevonden zich veel koop
lieden, bekwame ambachtslieden en vrij veel intellectuelen. De toeloop
werd steeds groter, eerst honderden, later duizenden; eerst alleen in
Londen, later ook in andere, kleinere, Engelse steden. Tussen deze
Nederlandse en andere vluchtelingen moesten Willem Lemnius en zijn
gezin hun plaats zoeken. De meeste huizen in Londen waren over
bevolkt. Dit getuigen de vluchtelingenregisters gepubliceerd door de
Huguenot Society114. In 1568 lezen wij: "Some houses were mightly
pestered with numbers of foreigners, as in one house in S. Magnus
parish were 24 Dutch people". Elders: "19 Dutch in one house among
them many Dutch merchants, some French, two Italians, queens mus
icians, with their wives, children and servants". In een ander huis: een
Italiaanse dokter, een Franse apotheker, een meubelmaker uit Gouda,
een schrijnwerker uit Gent. De bevolkingsproblemen zullen in 1560
nog niet zo groot zijn geweest de meeste vluchtelingen kwamen in
1567 maar in beginsel soortgelijk.
Er ontstonden natuurlijk nog andere gevolgen door de immigratie der
vluchtelingen: "most of the Douch merchants brought a lot of money
with them"113, dat in Engeland in circulatie kwam (deviezen), maar de
Engelse reders, verenigd in hun organisatie The Merchant Adventurers,
voelden zich in hun bestaan bedreigd. Nog belangrijker was de Engelse
naijver tegenover de vele bekwame ambachtslieden uit de Nederlan
den en Frankrijk. Ook zullen zonder twijfel de Engelse artsen met spijt
hebben gezien, dat er zich onder de vluchtelingen verscheidene artsen
en chirurgijns bevonden, bij wie vanzelfsprekend zieke réfugiés het
eerst genezing zochten. "The many foreign physicians, surgeons and
schoolmasters must also have been in excess of the demands created
by the strangers" zegt de commentator in de Publications of the Hu
guenot Society113.
De praktijkuitoefening van dr. Willem Lemnius zal min of meer clan
destien of althans 'out of law' geweest zijn. Hij voldeed tenminste niet
aan de voor het uitoefenen van geneeskunde vereiste inschrijving in de
toen in Engeland bestaande artsenregisters (Bishops licence en Licence
of the Royal College of Physicians111). Hij kan misschien tijdens zijn
korte verblijf te Londen wel de gelegenheid gehad hebben zich enigs
zins te vergewissen omtrent de inrichting en gang van zaken in de daar
toen bestaande ziekenhuizen.
Elke twijfel, die nog zou kunnen bestaan omtrent Willem Lemnius'
verblijf te Londen, wordt weggenomen door de beschrijving van de
reis die Levinus Lemnius in de zomer van 1560 naar Londen maakte.*
Ik laat hier de vertaling volgen:
128
