Zuid en Noord Beveland
GOES, MARIA MAODALENAKERK
De Middeleeuwse orgels van de Maria Magdalenakerk.
Het vroegste bericht betreffende een orgel in deze kerk dateert uit
1469. De magistraat stelde in dat jaar een meester Zybrant aan tot or
ganist1. Het eerstvolgende document is een contract tussen de kerk
meesters en een meester Coenraet van Antwerpen uit 1529, dat in af
schrift bewaard is gebleven2. Deze orgelbouwer moest het orgel ver
plaatsen naar de schoenmakerskapel, een nieuw klavier aanbrengen,
het weibord verbeteren, enig nieuw pijpwerk leveren, nieuwe blaas
balgen vervaardigen en ten slotte het orgel een toon lager stemmen.
Aangezien de namen van de kapellen van de Grote Kerk niet meer
bekend zijn kunnen we de plaats van dit orgel niet meer bepalen.
Naast dit instrument was de Grote Kerk zeker sinds 1555 een tweede
orgel rijk. Hierover zijn nog enige bijzonderheden bekend dank zij aan
tekeningen van J. Boreel de Mauregnault, eind 18e eeuw schepen van
Goes, die in zijn tijd nog de beschikking had over de kerkrekeningen
van 1530 tot 15783. Naar aanleiding van de rekening van 1555 heeft
hij genoteerd:
In dit jaar wonnen de metselaars 15 schelling daags wanneer men
zoo aan den orgel als aan de groote booge achter in de oude kerke
werkte, zijnde alsdoen eenen nieuwen orgel gemaakt.
Uit de rekening van 1566 heeft Boreel de volgende post overgenomen:
Betaald mr. eer Nycholï4 ende Aert Jans5 orgelmakers op den 13
januari ter cause sijlieden den nieuwen orgel ende den ouden orgel
geheel verschen gecordeert ende gerepareert hebben met haer tweeën
omtrent 15 dagen onder reisen ende keeren ende noch bij henluden
gelevert een vel twelck gekost hadde 13 schellingen 8 grooten, hier
voor de personen betaelt voor al de somme van 7 ponden grooten
Vlaems.
Het feit dat de kerkmeesters in 1566 Nicolaas Niehoff de herziening
van het nieuwe orgel hebben opgedragen betekent vrijwel zeker dat
deze of zijn vader Hendrik Niehoff het instrument in 1555 heeft ge
bouwd. Zeeland kende in de 16e eeuw dus minstens drie orgels van
deze beroemde orgelmakers: Zierikzee 1549, Goes 1555 en Brouwers
haven 15576.
Het Niehoff-orgel werd behalve in de liturgie van de hoogmissen ook
door de gilden bij bijzondere gelegenheden gebruikt. Zo vermeldt de
rekening van het Severijns-, of Weversgilde voor 1570 de volgende
post7:
45
