Vastenavond daarop gereed moest zijn. De bouw duurde echter tot
november van dat jaar. 3 november liet Deakens weten dat het orgel
tegen de 13e gereed zou zijn. Voor de keuring verzocht de magistraat
Comelis Helmbreeker te Haarlem, Alewijn de Voys te Leiden en Wil
lem Smulders te Bergen op Zoom, alle drie prominente organisten36.
Helmbreeker en Smulders gaven aan deze uitnodiging gevolg. De keu
ring duurde ruim vier weken; men nam daar in de 17e eeuw gewoonlijk
ruim de tijd voor! Het rapport dat de beide keurmeesters uitbrachten
was bijzonder gunstig voor Deakens, hoewel er ook kritiek was. Deze
laatste betrof het feit, dat Deakens in plaats van de mixtuur en scherp
op het hoofdwerk een octaaf en superoctaaf had aangebracht, dat drie
halve registers, buiten het bestek gemaakt slechts tot e' reikten in plaats
van tot c' en dat de vox humana wat te slap was, hetgeen echter ge
makkelijk te verbeteren zou zijn. Wat betreft het eerste punt van kritiek
is het feit dat Deakens het zich veroorloofd had in plaats van de mix
tuur en scherp op het hoofdwerk een octaaf en superoctaaf aan te
brengen al even merkwaardig als de ijver die de beide keurmeesters
aan de dag legden om deze niet geringe afwijking van het bestek te
vergoelijken: "dat het werck noch het spel in sijn selven (als sijnde die
beijde registers van seer goede resonantie en dattet alleenlijck maer aen
en come op de naem van deselve registers) daerdoor niet te erger sal
wesen"3®. Maar wat was nu in de 17e eeuw een groot principaal zon
der mixtuur en scherp! Overigens hadden de organisten niets dan lof.
Helmbreeker verklaarde dat de drie buiten het bestek vervaardigde
registers "hem insonderheijt soo wel bevielen van thoon dat hij om een
stuck ydereen uijt sijn beurte wenschte soo goet te hebben op den orgel
in Haerlem"37. Daar Helmbreeker een zeer bekwaam organist was en
zijn orgel in de St. Bavo een uitnemend instrument was dit zeker geen
geringe lof38. Helmbreeker en Smulders verzekerden de magistraat ten
slotte "dat niet alleen haer achtbare maer ooc andere liefhebbers van
buyten occasie sal gegeven werden van dit stuck wercx wel te spreken".
Zij adviseerden de magistraat Deakens een verering van 2000 toe te
kennen.
Hoewel Deakens wat op het pijpwerk had beknibbeld mogen we hem
op grond van de uitbundige lof van bekwame meesters als Helmbreeker
en Smulders toch zeker als een zeer bekwaam orgelmaker beschouwen,
die ofschoon positiefbouwer van origine ook een groot object als dit
orgel met succes kon volbrengen.
Na de oplevering van het orgel gaf de magistraat een maaltijd in de
grote zaal van de Kloveniersdoelen. In totaal was met de bouw een
bedrag van 1678 Vlaamse ponden of ruim f 10.000 gemoeid. Hoewel
de magistraat in feite opperkerkmeesters alle beslissingen had
nomen was het orgel geheel uit kerkemiddelen bekostigd39.
54
