gestel is ook langs de achterwand van de kas in een soortgelijk verloop
als aan het front aangebracht. Deze vrij zelden voorkomende werk
wijze houdt ongetwijfeld verband met de vrije opstelling in de koor-
boog. Het orgel moest ook aan de achterzijde toonbaar zijn en een
onderbroken hoofdgestel, zonder een daarmee corresponderende inde
ling in torens en velden, zou een weinig fraaie indruk hebben gemaakt.
Voor het doortrekken van het hoofdgestel tussen de torens was een
niet al te snelle opwaartse beweging boven de velden vereist. Hieruit is
te verklaren dat de velden zo breed mogelijk zijn gemaakt en een vrij
gering hoogteverschil tussen de torens is aangehouden.
De ornamenten aan weerszijden van de orgelkas zijn vrijwel identiek
met die van het orgel te Kloetinge. Ook hier ramskoppen, die een lint
met samengebundelde muziektrofeeën dragen. De blinderingen zijn bij
dit orgel van een wat eenvoudiger uitvoering: lauwerkransen bij de
torens, draperie boven de velden met rozetten op de knooppunten. De
consoles van de torens en de ornamenten op de pijpstokken van torens
en velden vertonen grote overeenkomst met die van het Louis de
la Haye gebouwde orgel in de Ned. Hervormde Kerk te Moordrecht,
vroeger in de Waalse Kerk te Gouda. Mogelijk hebben Hess en deze
orgelbouwer zich door dezelfde beeldhouwer dan wel architect laten
bijstaan.
Ondanks de wijzigingen is de kas van het orgel in de Hervormde Kerk
te Heinkenszand een waardevol specimen van de orgelarchitectuur van
het einde van de 18e eeuw. Een herstel van dit fraaie orgelfront in oor
spronkelijke staat zou zeer de moeite waard zijn.
KAPELLE, HERVORMDE KERK
Het orgel van deze kerk is gebouwd in 1868 door C. G. F. Witte van
de fa Batz en co. te Utrecht voor een bedrag van 8000. Het is een
kloek instrument van een goede kwaliteit. De speelaard is vrij zwaar.
Dispositie en klank zijn typerend voor de in die tijd heersende opvat
tingen: een zeer mild klinkend hoofdwerk en een zacht en lieflijk bo
venwerk van fluiten en strijkers. De dispositie van het orgel is als volgt:
Hoofdwerk: Bovenwerk:
1. Bourdon 16' 1. Prestant 8'
2. Prestant 8' 2. Holfluit 8'
3. Roerfluit 8' 3. Viola 8'
4. Violon 8' 4. Roerfluit 4'
5. Octaaf 4' 5. Salicet 4'
6. Fluit 4' 6. Gemshoorn 2'
7. Octaaf 2' 7. Voix Celeste
89
