het Christuskind door de herders. De beschildering van de deuren van
het rugpositief bestaat uit zinnebeeldige voorstellingen: op de buiten
zijde vruchten, koren en een bijenkorf als symbolen voor oogst en
overvloed, op de binnenzijde symbolen voor het christelijk geloof: het
offer, de wet, liet kruis en het lam. Tiedeman toont zich in deze be
schilderingen een bekwaam meester. Met name de voorstelling van het
kerstgebeuren is fraai van compositie.
Gedurende zijn verblijf in de Oude Lutherse Kerk te Amsterdam heeft
het orgel geen wijzigingen ondergaan. Wel werden aan het begin van
de 19e eeuw de orgeldeuren overgebracht naar de consistorie van de
Nieuwe Lutherse Kerk om de orgelkas wat minder te belasten. Toen
in 1848 de consistorie van deze kerk moest worden verbouwd dreig
den de deuren te worden verkocht. Door verkoop wilde men de kosten
van transport naar de Oude Lutherse Kerk ontlopen! Het bleek echter
dat de deuren hoegenaamd geen geld zouden opbrengen, zodat men
besloot ze toch maar weer aan het orgel te bevestigen136.
In het voorgaande is al vermeld dat de pogingen het orgel te verkopen
in 1884 geen resultaat hadden. Het had er wellicht ook voor de orgel
kas donker uitgezien wanneer het Rijksmuseum zich er niet over had
ontfermd. In een vergadering van de kerkeraad van 1 februari 1884
rapporteerde een der leden dat de directeur van het Rijksmuseum Van
der Keilen en de Rijksbouwmeester Cuypers het orgel hadden bezich
tigd en tot de slotsom waren gekomen dat het orgel "als antiquiteit
uit de 17e eeuw werkelijk kunstwaarde bezit". Men besloot hierop
de orgelkas aan het Rijksmuseum in bruikleen af te staan op voor
waarde dat het Rijk de kosten van demontage en transport voor zijn
rekening zou nemen. Dit werd geaccepteerd, en zo belandde het orgel
in het depot van het Rijksmuseum137.
De Lutherse Gemeente te Amsterdam bleef echter eigenaresse en
schonk de orgelkas in 1954 aan de Hervormde Gemeente te Middel
burg voor plaatsing in de Nieuwe Kerk. Daar werd het orgel aange
bracht op de plaats waar eens het fraaie 17e-eeuwse orgel hing. In
deze nieuwe opstelling moest een oksaal achterwege blijven, maar dit
heeft het karakter van het orgel niet aangetast. Bij deze gelegenheid
zijn de deuren van het orgel gerestaureerd en is de kas van zijn verf
lagen ontdaan. Nieuwe frontpijpen zijn aangebracht ten behoeve van
het door de fa. Van Leeuwen te Leiderdorp gebouwde instrument.
Niet in alle opzichten was dit een ideale restauratie. Door het ver
wijderen van de beschildering van de kas is een in wezen onhistorische
situatie ontstaan. Het orgel is van begin af aan beschilderd geweest
in kleuren die door de kunstschilder Tiedeman waren voorgeschreven.
Hoe antiek het orgel er nu ook met zijn donker eiken tint uitziet, deze
toestand is beslist niet oorspronkelijk. Het is ook te betreuren dat de
oude piestantpijpen van hoofd- en rugwerk zijn vernieuwd. Daarmee
67
