Vaak was men, door de onwil of onkunde der docenten in de klassieke
talen, genoodzaakt een hoofd of onderwijzer ener lagere school aan te
trekken. Wijnbeek vermeldt dit dikwijls en was over de resultaten niet
ontevreden. Toch gaf de regering er de voorkeur aan de 'kale school
meester' buiten de deftige Latijnse school te houden. Het gelukte haar
niet. Tevergeefs bepaalde de regering in 1827 dat naast de klassieke
leraren alleen candidaten of doctoren in de wis- en natuurkunde dit
vak mochten geven. Vrijwel nergens bood zich voor dit geminachte
vak een universitair gevormd leraar aan. Bij de overgang naar een
hogere klas telde een onvoldoende voor dit vak op de meeste scholen
niet eens mee!
e. DE TOELATING TOT DE UNIVERSITEIT
Van 1815-1845 waren er twee mogelijkheden: óf een admissie-examen,
door de universiteit af te nemen, óf een goed getuigschrift, verstrekt
door de curatoren van de Latijnse school.
Het K.B. van 23 mei 1845 schreef, tot grote consternatie van het do
centencorps, een verplicht staatsexamen voor de Latijnse scholieren
voor. In 1850 liet men dit voorschrift weer vallen. De lijdensgeschie
denis, die daarna tot 1876 volgde, valt buiten ons bestek (Fortgens,
1958, p. 220 e.v.).
HET VERSLAG OVER 1818 1
Aan Zijne Excellentie den Minister voor het Publiek Onderwijs, de
Nationale Nijverheid en de Koloniën.
Ik heb de eer Uwe Excellentie mits dezen aan te bieden: le Het ver
slag van den staat waarin ik de Latijnsche scholen in de provinciën
van Zuid- en Noord-Holland, Zeeland en de stad Utrecht gevonden
heb bij mijne inspectie, gedaan in de maanden Mei en luny dezes jaars
op last van Uwe Excellentie d.d. 2 Mei 1.1., no. 232 A.
2e Eenen algemeenen tabellarisch ingerigten staat der Latijnsche scho
len.
ALGEMEEN GEDEELTE
De Latijnsche scholen, gevestigd in verscheidene steden der provinden
van Zuid- en Noord-Holland en Zeeland, mitsgaders in de stad
Utrecht, welke op last van Uwe Excellentie in den loop der verledene
en der tegenwoordige maand door mij geïnspecteerd zijn, kunnen vol
gens den staat waarin ik dezelve gevonden heb tot twee hoofdsoorten
gebragt worden, bevattende:
de eerste hoofdsoort, die scholen op welke al de voorgeschrevene vak
ken van onderwijs zijn ingevoerd,
24
