Bij de plaatsing in de kerk van de Gereformeerde Gemeente te 's-Gra-
venpolder heeft het orgel geen wijzigingen ondergaan. Had men aan
vankelijk wat bijspraak en andere gebreken voor lief genomen, na de
tweede wereldoorlog waren de mankementen zodanig toegenomen
dat een algehele herziening noodzakelijk was. Dit leidde tot een be
treurenswaardige verbouwing: de registers van het hoofdwerk met uit
zondering van de gedekte fluit en de cornet werden met de viola di
gamba 8' en de fluit travers 4' van het bovenwerk op een pneuma
tische kegellade geplaatst en het bovenwerk kwam te vervallen. Ook
in het karakter van het instrument kwam wijziging door het opvoeren
van de winddruk ten behoeve van de pneumatiek. Enige jaren later
is het metalen pijpwerk nog van nieuwe voeten voorzien. In 1967
is het orgel weer in dezelfde staat te Nieuwerkerk opgesteld. Het
heeft nu deze dispositie:
1Bourdon 8' 6. Fluit travers 4'
2. Prestant 8' 7. Octaaf 2'
3. Holpijp 8' 8. Quint 3'
4. Viola di Gamba 8' 9. Mixtuur 3-4 st.
5. Octaaf 4' Tremulant
Klavieromvang C-f'".
Aangehangen pedaal C-d'.
Alle registers, met uitzondering van de viola di gamba 8' zijn oor
spronkelijk. Het orgel heeft een eenvoudige kas met een vijfdelig
front. De beelden, die te 's-Gravenpolder niet konden worden ge
plaatst, zijn niet meer aanwezig.
NOORDWELLE, HERVORMDE KERK
In de Hervormde Kerk te Noordwelle bevindt zich een orgel van de fa.
Flaes en Brünjes te Amsterdam. Pieter Flaes (1812-1889) en Georg
Diederich Brünjes (1809-1872) ontvingen hun opleiding in de orgel
makerij van de fa. Batz te Utrecht. In 1842 begonnen zij voor zichzelf
te werken en vestigden zich te Amsterdam onder de firma Flaes
Brünjes. Hoewel de orgels tot de ontbinding van de firma in 1869 de
namen van beide firmanten dragen, hield uitsluitend Flaes zich met de
orgelbouw bezig. Brünjes bouwde piano's; na zijn overlijden werd
de pianomakerij overgenomen door G.A. Goldschmeding20. De door
Flaes gebouwde orgels tonen duidelijke verwantschap met de instru
menten van de fa. Batz zowel in klankkleur als uiterlijke vormgeving.
Het orgel te Noordwelle is een van de laatste instrumenten onder de
gezamenlijke firmanaam gebouwd. Het is een orgel van goede kwali
teit met de voor deze bouwers typerende fraaie klaviatuur: ebben ge
fineerde hakstukken en voorslagen, met baleinen biezen getraceerd.
103
