gedetailleerde beschrijving die de Middelburgse organist Willem Loo
tens in 1769 bij gelegenheid van de ingebruikneming van het nieuwe
orgel uitgaf24. Lootens slaagde er destijds niet in bij de boekhouder
van de St. Lievensmonsterkerk inzage te krijgen in de archieven van
de kerk, maar compenseerde dit euvel met een zeer gedetailleerde
beschrijving, die vanwege haar belang in de bijlage is opgenomen. Het
orgel was geplaatst op een oxaal ter hoogte van 6.59,2 m uit de vloer,
5.02,2 m breed en 2.19,7 m diep. Het hoofdwerk reikte 8.11 m en
6.27,8 m uit het oxaal en was 3.53,1 m breed: het rugpositief was
2.45,8 m en 2.01,4 m hoog en 1.56,9 m breed. Het front van het
hoofdwerk was geheel vlak, behalve een hoekige middentoren. Loo
tens vermeldt niet exact de frontindeling van het rugpositief, maar
uit zijn omschrijving "spitse vlakken en ronde hoeken" mogen we wel
concluderen dat het rugpositief er ongeveer uitzag als dat van het
orgel te Brouwershaven: een ronde middentoren met vlakke tussen-
velden, hoekige zijtorens en gebogen zijvelden. Beide werken waren
van deuren voorzien en op het rugpositief waren beelden geplaatst.
Op de deuren van het hoofdwerk was het volgende opschrift aange
bracht25:
"Hanc machinam pneumaticam ad Dei optimi maximi Iaudes ca-
nendas Aeditimi cura ac liberalite maxima fieri curavere anno a
Christo nato MDXLIX Henricus Nicolaïdes fecit"
door J. de Kanter als volgt vertaald:
"Dit windspeeltuig om de lof des besten en grootsten Gods op te
zingen hebben kerkmeesteren met de grootste zorg en mildadigheid
doen vervaardigen in het jaar na de geboorte van Christus 1549
Hendrik Niclaassen heeft het gemaakt".
Het orgel had ten tijde van Lootens deze dispositie:
Hoofdwerk: Rugwerk:
1. Prestant 8' 1. Prestant 8'
2. Bourdon 8' 2. Octaaf 4'
3. Octaaf 4' 3. Holpijp 4'
4. Octaaf 2' 4. Scherp 4-6 st. onderlade
5. Mixtuur 3-8 st. 5. Mixtuur 2-6 st.
6. Scherp 4-12 st. 6. Sifflet 1'
7. Cornet 4 st. 7. Tertiaan 2 St. disc.
8. Trompet 8' 8. Bourdon 8'
Tremulant, Nachtegaal 9. Superoctaaf 2' bovenlade
Klavieromvang Contra FGA-c'" 10. Sesquialter 2 St. disc.
Drukkoppel HW-RW. ll. Kromhoorn 8'
Tremulant, afsluiting.
Klavieromvang FGA-g"a".
Hoewel de prestant van het hoofdwerk vanuit 12 voet begon en die
van het rugwerk vanuit 6 voet, was de ligging van beide werken gelijk,
105
