hoog peil. De windladen zijn zeer solide en nauwgezet gebouwd uit
voortreffelijk eikenhout met mahonie pijpstokken. De gehele factuur
van het orgel getuigt van het gedegen vakmanschap dat de 19e-
eeuwse orgelbouwers, voortbouwend volgens de traditie van de 18e
eeuw, nog eigen was. De orgelkast is uitgevoerd in een eenvoudige
rondbogenstijl, die destijds zeer in de smaak viel en ook goed past
bij de kolossaalorde van de kerk. De ornamenten zijn uit gietijzer
vervaardigd door de metaalgieter Schütz te Zeist.
Helaas is het orgel, evenals de kerk, niet meer in gebruik. De Her
vormde Gemeente beschikt in de Gasthuiskerk over voldoende ruimte
en heeft het onderhoud van de Nieuwe Kerk sinds enige jaren be
ëindigd, zodat het verval zienderogen toeneemt. Het orgel is thans
nog in een redelijke conditie, maar wanneer de huidige toestand,
waarbij weer en wind vrij spel hebben door de kapotte ramen, en
grote aantallen duiven de kerk bevolken, lang duurt zal ook grote
schade aan het orgel niet uitblijven. Het orgel van Kam en Van der
Meulen verdient een beter lot, te meer daar het na het verbranden
van het Batz-orgel en het verdwijnen van het Mittenreiter-orgel in
de Lutherse Kerk nog slechts het enige historische orgel van Zierikzee
is.
ZIERIKZEE, LUTHERSE KERK
De Lutherse Gemeente te Zierikzee is nooit zeer talrijk geweest, maar
door aanzienlijke schenkingen van welgestelde gemeenteleden kon zij
zich in het verleden van een fraai kerkgebouw met uitstekende orgels
voorzien. Het eerste orgel was een geschenk van het gemeentelid Fre-
derik Vogelaar in 1759. Het was een huisorgel, dat volgens J. de
Kanter vier registers telde54. Dit orgel werd in 1795 door de Waalse
Gemeente te Zierikzee aangekocht, nadat het sedert 1774, toen
de Lutherse Gemeente een nieuw orgel kreeg, buiten gebruik was ge
weest. De dispositie na de plaatsing in de Waalse Kerk is bekend,
maar aangezien het orgel toen volgens het bericht in de Boekzaal ge
heel was veranderd en verbouwd, geeft deze weinig zekerheid voor de
oorspronkelijke toestand, behalve voor de klavieromvang55. Deze was
in 1795 C-c", wat de oorspronkelijke omvang moet zijn geweest,
aangezien klavieren van vier octaven in 1795 niet meer gebruikelijk
waren. In het archief van de Lutherse Gemeente is een afbeelding
van het oude orgel bewaard gebleven. Op een tekening van het in
terieur van de Lutherse Kerk na de verbouwing van 1756 is tegen
over de preekstoel het orgel-galerijtje zichtbaar, dat weer boven de
grote galerij was geplaatst. Hoewel het orgel klein is getekend, is toch
duidelijk zichtbaar dat het front bestond uit een ronde middentoren
119
