heeft tot opwekking van een waar godsdienstig gevoel, hetwelk
door het zingen van Ps. XL:2 met het orgel vergezeld gestaafd
wierd, alsmede ter roering van het hart en wijziging van deszelfs
aandoeningen door de onderscheidene uitwerkingen welke het
Adagio, Allegro en Andante voortbrengen bij het zingen van Ps.
LXXIX:4 Ps. XCVII:7 en Ps. LXXXIX:7. In de toepassing wierd
de gemeente opgewekt tot het vermelden van de lof des Heeren,
en daarbij gezongen Ps. CV:1,2. Waarop gepaste aanspraken, aan
de edelmoedige schenkers, leeden der commissie tot den eeredienst
en kerkmeesteren volgden67."
Volgens overlevering werd het orgel geschonken op conditie dat de
familie Dumont het recht had het orgel weer terug te eisen wanneer
het zes weken achtereen niet zou zijn gebruikt. In het archief heb ik
een dergelijke conditie niet teruggevonden.
Over het onderhoud van het orgel valt weinig te vermelden. Meere
had het orgel tot 1826 in onderhoud. In 1829 verschijnt Charles Ver-
beke uit Gent eenmaal, daarna tot 1845 een zekere Heyblom en tot
1857 E. Cranenburg. In de periode 1858-1881 treffen we behalve
C J. Rogier uit Bergen op Zoom de organist J. Gelderblom vele malen
in de rekeningen aan. In de jaren 1882-1890 voerde G. Mennes te
Brigdamme enige geringe reparaties uit, daarna kwam het onderhoud
in handen van de fa. Van der Kley68. Zo bleef het orgel vrijwel on
geschonden bewaard. Toen in 1967 ten behoeve van restauratie een
rapport werd opgemaakt bleken alleen de 12 grootste pijpen van de
bourdon 16' disc, in de loop van de tijd te zijn vernieuwd en de toon
verhoogd door het insnijden van stemrollen. De restauratie door de fa.
Blank te Utrecht heeft dan ook alleen bestaan in het reviseren van
windlade en mechaniek, het vervaardigen van 12 nieuwe pijpen voor
de bourdon in bijpassende mensuren en het ongedaan maken van de
insnijdingen en ombuigingen van het pijpwerk. Een verrassing was dat
daarbij niet alleen de oorspronkelijke toonhoogte van toon lager
dan de thans gebruikelijke (880 Hz) maar ook de oude stemming van
het orgel te voorschijn kwam. Het was een soort overgangsstemming
met reine, enigszins zwevende en sterk zwevende quinten. Deze stem
ming vertoont het volgende beeld69'
(x iets zwevend xx meer zwevend xxx sterk zwevend)
c-g rein fis-cis xxx
g-d x cis-gis xxx
d-a xx gis-dis x
a-e rein dis-bes xx
e-h rein bes-f rein
h-fis xxx f-c rein
De eenvoudige toonsoorten waren in deze stemming tamelijk zuiver
terwijl de groter ontstemming in de toonsoorten met veel voortekens
127
