aantal kerkrekeningen in afschrift bewaard. Zij vermelden als orga
nist een meester Jacob terwijl de rekening over 1559 ook een repa-
ratiepost bevat70:
"Alsoe dese jare alhier gewijst es een orgelmaecker van Antwerpen
ende heeft bij adwijs van geestelick en waerlicke heere dat posityff
voer ons Liever Vrouwen geaccordeert ende daeraf betaelt tot
£0-10-0. Item gegeven een jongen van een dach blasens die or-
gelen tot £0-0-6."
Uit deze post kunnen we opmaken dat de kerk slechts een positief
bezat, dat wil zeggen een klein, enkelvoudig orgel. Dit wordt ook
enigszins bevestigd door een post in de kerkrekening van 1570-71, die
een betaling verantwoordt voor het maken van een model voor een
nieuw orgel, om in de kerk op te stellen ten einde de parochianen op
te wekken gelden voor de bouw van dit nieuwe orgel bijeen te bren
gen71. Anders dan bijvoorbeeld de kerken te Zierikzee, Goes en Brou
wershaven was de kerk van Tholen blijkbaar nog niet in staat geweest
naast het kleine orgel een nieuw groot orgel te doen bouwen. Door
de troebelen aan het begin van de opstand is dit nieuwe orgel waar
schijnlijk niet tot stand gekomen, want in 1596-97 schaften de kerk
meesters opnieuw een positief aan72. Blijkbaar was het oude na de
overgang van de stad verwijderd.
Het nieuwe positief werd geleverd door "mr. Jan orgelmaecker tot
Bergen op den Zoom" ongetwijfeld Jan Roose, die in deze jaren ook
te Goes, Brouwershaven, Zierikzee en Middelburg werkzaam was. Het
blijkt niet of het positief een geheel nieuw, dan wel een bestaand werk
was. Het werd vervoerd vanuit Bergen op Zoom. De rekening over
1596-97 vermeldt het maken van een kleed over het positief, dat dus
niet zeer groot kan zijn geweest. Curieus is het maken van een ba
lustrade van wilgetenen rondom het positief. Het orgel stond blijk
baar op de oude plaats, want een slotemaker leverde sleutels voor de
deuren van 't orgelsolderken en 't blaashuisken", waarvan de bouw
niet wordt vermeld. Het nieuwe orgeltje werd iedere zondag na de
kerkdienst (sermoen) bespeeld. Hoe lang het positief op deze wijze
werd bespeeld valt door een hiaat in de kerkrekeningen niet vast te
stellen. Van 1636 tot 1648 geven de rekeningen deze stereotype post:
"andere uutgeven van den orgel te spelen als te blasen.
dan alsoo den orgel ten tijde deser rekeningen ledich gestaen heeft
en daerop niet gespeelt ofte geblasen is comt tselve per memorie."
in 1648 gevolgd door de toevoeging "en nu afgebroocken". Waar
andere steden in deze tijd juist de orgels in ere herstelden en voor
kerkelijk gebruik bestemden banden de kerkmeesters te Tholen het
orgel voor meer dan twee eeuwen uit de kerk.
Pas in 1900 ging de Hervormde Gemeente te Tholen tot de aanschaf
van een nieuw orgel over. Johannes Hilboesen te Amsterdam leverde
129
