AANTEKENINGEN
Dit artikel is een herwerkte en uitgebreider versie van een bijdrage, verschenen
in de Catalogus van de tentoonstelling Op en om de bouwwerf; ambachtswezen
oud gereedschapBrugge 1975, pp. 59-68, onder de titel: Een stedelijk bouw
voorschrift uit 1232 tegen brandgevaar (Aardenburg en Brugge).
1. In 1544 had ongeveer 52% van de Amsterdamse huizen nog een houten
gevel (H. Zantkuyl, Brugge-Amsterdam, in: Biekorf, LXXVI (1975/1976),
pp. 31-34).
1'. C. Hibbert, London, the Biography of a City, Londen-Harlow 1969, p. 15;
T. Baker, Medieval London, Londen 1970, p. 38.
2. In de elfde en twaalfde eeuw waren er reuzebranden, o.a. in 1077, 1086-
1087, 1092, 1100, 1132, 1135-1136 en 1161 (T. Baker, Medieval London,
p. 29; L.F. Salzman, Building in England down to 1540, Oxford 1967, p.
223). Meest berucht is de Great Fire van 1666, die in vijf dagen tijds vijf
zesden van de City vernielde (C. Hibbert, London, pp. 67-79; F. Barker
P. Jackson, London, 2000 years of a city and its people, London 1974, pp.
142-147).
3. H. Janse, De lotgevallen der Nederlandse kerkgebouwen, Zaltbommel 1969,
pp. 32-33 en 39; L. Schouten, Gouda vroeger en nu, Bussum 1969, pp. 15-
17; A.L. Broer, Delft vroeger en nu, Bussum 1969, p. 21; J. van Rhijn,
Rotterdam van Abraham Prikkie tot Zwijnshoofd, 's-Gravenhage 1971, p. 34.
4. F. De Potter, Gent van den oudsten tijd tot heden, dl. I, [Gent 1883], p.
560.
5. E. Gailliard, Incendie d Bruges en 1412, rectification historique, in: La
Flandre, I (1867-68), pp. 100-101; zie ook: E. Gailliard, Incendie a Bruges
en 1361, rectification historique, in: La Flandre, I (1867-68), pp. 29-34.
Gailliard wijst er op dat de berichten in de oude kronieken over zogenaamd
reusachtige branden soms erg overdreven zijn. Uit de gegevens in de stads
rekeningen blijkt bv. dat de brand, die volgens Custis en Despars in mei
1361 vier dagen woedde en een hele wijk platlegde, in werkelijkheid bestond
uit drie branden van mindere omvang, ...waarvan één zelfs het jaar voor
dien plaats had!
6. M. Ryckaert, De omvang van de grote brand' te Brugge in 1415, in: Bie
korf, LXXVI (1975-1976), pp. 23-29.
6.' In Brussel lag de organisatie van de brandbestrijding aan de basis van de
indeling van de stad in wijken, in 1453. De administratieve, politionele en
militaire funkties van deze wijken werden er pas later bijgevoegd. Hieruit
blijkt dat de brandbestrijdingsorganisatie een fundamentele invloed had op
de juridische indeling van het grondgebied van de stad.
7. L. Gilliodts van Severen, Les registres des 'Zestendeelen' ou le cadastre de
la ville de Bruges de l'annêe 1580, Brugge 1894, p. 30.
8. A. Viaene, Kleine verscheidenheden uit Vlaamse Bronnen I-II, Brugge
1968, p. 39.
9. L. Gilliodts van Severen, Inventaire des archives de la Ville de Bruges.
Section première. Inventaire des chartes. Première série: treizième au sei-
zième siècle, dl. VI, Brugge 1876, p. 474-475.
29
