vormde Kerk te 's-GravenpoIder had destijds een dergelijke tint. Ver
moedelijk heeft de caseïneverf in de vochtige kerk niet lang stand ge
houden en is deze in een later stadium weer verwijderd; de kap boven
het orgel is toen wit gekalkt. Sinds het begin van deze eeuw was het
eikenhout van de orgelkas met bijenwas geprepareerd.
Behalve de rose caseïneverf is bij de restauratie van het orgel op de
stijlen van het hoofdwerk blauwe olieverf beschildering met ornamen
ten van verguldsel aangetroffen. Deze beschildering moet uit 1557
dateren. Op de ornamenten op de hoofdwerkkas werd geen oude be
schildering teruggevonden. Hoewel niet onomstotelijk valt te bewij
zen dat de caseïneverf in de 18e eeuw is aangebracht, meen ik dat
deze ten onrechte als de oorspronkelijke 16e-eeuwse kleur is aan
gemerkt. In die eeuw schilderde men bij voorkeur met primaire kleu
ren. Zo toont het nog in de oorspronkelijke kleuren beschilderde orgel
afkomstig uit de kerk te Harenkarspel een combinatie van rood, blauw
en goud15. De rose pasteltint is voor een middeleeuwse beschildering
dan ook hoogst onwaarschijnlijk. Het is jammer dat men heeft ge
meend het orgel in deze tint te moeten overschilderen. Een dergelijk
zeldzaam orgel verdient in een oorspronkelijke kleurenpracht te prij
ken. Met het aanbrengen van deuren, destijds door de heer C.H.
Edskes als adviseur zeer aanbevolen, zou het orgel ook veel hebben
gewonnen. De balken die het orgel ondersteunen zijn bij de restauratie
van de kerk aangebracht en dus niet oorspronkelijk. Hetzelfde geldt
voor de balustrade boven deze balk.
Al ging het oude binnenwerk verloren, in de orgelkas beschikken we
nog over een schitterend voorbeeld van de orgelbouwkunst van de
familie Niehoff uit het midden van de 16e eeuw. Deze is zeer fraai in
zijn hoofdproporties door 1:2 en 3:5 verhoudingen en ook de orna
mentiek - fijn bij het rugpositief, grootschaliger bij het hoger ge
plaatste hoofdwerk - toont een volkomen beheersing van de materie.
Als laatste werk van Hendrik Niehoff bezit dit orgel een niet eerder
bereikte graad van volmaaktheid. Het is het resultaat van een geluk
kige samenwerking tussen uiterst bekwame orgelmakers, schrijnwer
kers en beeldhouwers, wier werk na jarenlange ervaring tot een groot
se synthese was gekomen.
BURGH, HERVORMDE KERK
In de Hervormde Kerk te Burgh bevindt zich een fraai authentiek
orgel van de hand van de Friese orgelmaker Albertus van Gruysen,
oorspronkelijk gebouwd voor de Hervormde Kerk te Ee in 1794.
Albertus van Gruysen werd in augustus 1741 geboren te Kleinemeer.
Hij was een leerling van A.A. Hinsz. Sinds 1777 werkte Van Gruysen
100
