Hohenlohe namens Philips Willem aanspraak maakte op de plaats
van Eerste Edele zag Maurits zich genoodzaakt zijn recht op verte
genwoordiging aan het Markiezaat van Vlissingen en Veere te ont
lenen. De steden verklaarden echter uitdrukkelijk dat de plaats van
Eerste Edele aan geen huis, plaats of familie was verbonden en slechts
op grond van verdiensten aan de Oranjes was toegekend. In de tijd
van de Republiek der Verenigde Nederlanden, dus tot 1795, met de
onderbrekingen in de stadhouderloze tijdperken, hebben de Prinsen
van Oranje, die ook stadhouder van Zeeland (en van andere gewesten)
waren, het eerste-edeleschap via een vertegenwoordiger in de Staten
uitgeoefend.
Nu een enkele opmerking over het aandeel van de steden in het poli
tieke bestel. In 1572 kiezen Vlissingen, Veere en Zierikzee (de laatste
stad is in 1576 nog in handen van Spaanse troepen) de zijde van de
Prins, waarna Middelburg in 1574 na een beleg ook naar de Prins
overgaat. In het deel Zeeland dat aan de zijde van de Prins staat, ver
schijnen in 1574 Staten van Zeeland. Daarin worden de plaatsen van
de bisschop van Middelburg en de landsheer Philips II ingenomen
door Veere en Vlissingen. Verder heeft in die Staten Zierikzee een
plaats en spoedig ook Middelburg. Als gevolg van de Pacificatie van
Gent worden de eilanden Zuid-Beveland en Tholen met de steden
Goes en Tholen, welke de landsheer trouw gebleven waren, in 1577
herenigd met het deel van Zeeland dat aan de zijde van de Prins
staat. Van 1577 af fungeren er weer Staten van Zeeland voor het
gehele gewest. Veere en Vlissingen, vóór het begin van het verzet in
1572 niet in de Staten vertegenwoordigd, maken er deel van uit.
Reimerswaal verschijnt in 1577 en 1578 nog in de Staten, maar is
daarna niet meer opgekomen, een gevolg van de neergang van de
stad in de strijd tegen het water.
Tijdens de Republiek is de samenstelling van de Staten van Zeeland in
protocollaire volgorde: Eerste Edele (afwezig in een gedeelte van het
eerste en in het tweede stadhouderloze tijdperk), Middelburg, Zierik
zee, Goes, Tholen, Vlissingen en Veere. De Staten zijn dan het cen
trale regeringslichaam van Zeeland. Uit de samenstelling blijkt, dat
de steden in de Staten een zeer belangrijke rol spelen.
Voor verdere bijzonderheden over de Staten van Zeeland verwijs ik
naar de in de literatuurlijst vermelde werken.
Samenstelling van het Statencollege
De Staten hadden een zaal, die alleen voor hun vergaderingen werd
gebruikt. In het voorgaande hebben wij gemeld, dat in de Statenver
gaderingen zitting hadden de Eerste Edele (of diens representant) en
10
