2. Ms 9242 van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel. De titel van dit
manuscript luidt: Croniques de Hainaut. Het wordt gedateerd 1448 en
is uit de werkplaats van Jean Wauquelin.
L.M.J. Delaissé noemt de aanbiedingsminiatuur de mooiste portretten
galerij van de 15e eeuw." Er zijn de wapens van 14 "landen" op
afgebeeld: de vier hertogdommen Bourgondië, Neder-Lotharingen,
Brabant en Limburg; negen graafschappen nl. Vlaanderen, Artois,
Franche-Comté het Duitse vrijgraafschap Bourgondië), Henegou
wen, Holland, Namur (Namen), Charolais, Friesland. Boulogne en de
heerlijkheid Mechelen. Merkwaardig is, dat bij de titels van hertog
Philips er drie zijn, die niet door een eigen schild vertegenwoordigd
zijn: Zeeland, Antwerpen en Salins. Daarentegen lijken de graafschap
pen Charolais en Boulogne om politieke redenen bij nader inzien uit de
titulatuur te zijn weggelaten. Inderdaad had Philips toen van Boulogne
alleen maar het vruchtgebruik, terwijl Philips' zoon Karei als toekom
stig opvolger reeds tot graaf van Charolais benoemd was. Het wapen
van Charolais is elders wel eens als dat van Voome beschouwd.3
3. Codex 2549 folio 6 Nationale Bibliotheek van Oostenrijk, Wenen:
Roman de Girart de Roussillon, aanbiedingstafereel, gedateerd 1450.
Ook hier weer in de randversiering veertien wapens van Philips' lan
den. De serie wijkt af van die op de twee vorige miniaturen, doordat de
wapens van de graafschappen Boulogne en Charolais vervangen zijn
door die van de heerlijkheid Salins en van het graafschap Zeeland.5
5. HET WAPEN VAN ZEELAND
We hebben hier de oudst bekende voorstelling voor ons van het wapen
van Zeeland, dat hiergeblazoeneerd kan worden als volgt:
In zilver twee golvende dwarsbalken van blauw en een schildhoofd van
goud, beladen met een rode leeuw (zie afb. 1).
De leeuw is volledig afgebeeld. Het is ongetwijfeld de leeuw van Hol
land. Vooruitlopend op afb. 3 moge hier worden vermeld, dat ook
tijdens Karei de Stoute het Zeeuwse wapen werd afgebeeld met een
duidelijk schildhoofd. We zijn wel een stapje dichter bij het moderne
provinciewapen*, want voor het eerst zien we op onze afb. 3 de leeuw
uitkomend getekend.
Nu we toch bij het provinciewapen zijn aangeland, is het wellicht nuttig volledig
heidshalve hier te vermelden, dat de befaamde wapenspreuk LUCTOR ET EMERGO,
die haast onverbrekelijk met het moderne Zeeuwse wapen verbonden is, reeds gesigna
leerd kan worden in de tachtiger jaren van de zestiende eeuw. Dr. P. Scherft heeft voor
het "Archief' hierover een schat aan gegevens bijeengebracht. Zie blz. 158-185.
131
