hertog van Gelre en graaf van Zutphen. Het zogenaamde graafschap
Zutphen is van huis uit het kwartier Zutphen geweest, een van de vier
kwartieren of vierdelen waaruit Gelre bestond.13 De andere drie waren
die van Nijmegen, van de Veluwe en van Roermond. Dit laatste kwar
tier strekte zich veel verder naar het oosten uit dan de huidige grens met
Duitsland en daarin lagen beroemde Gelderse steden als Roermond,
Gelder, Wachtendonk, Montfort, Erkelenz, Nieuwstad en Venlo.14
Karei de Stoute stelde er prijs op de in 1473 verkregen rechten zowel in
Gelre als ook in Zutphen in zijn wapentaferelen ten tonele te voeren.
Nu kende men in feite alleen het zegel van de stad Zutphen. Het is
alleen maar een variatie daarvan, die we voor het graafschap terugvin
den op de miniaturen in de krijgsverordeningen van 1473:
In zilver een rood ankerkruis; een schildhoofd van blauw beladen met
een gaande dubbelstaartige leeuw van goud. Deze leeuw kan alleen
maar die van Gelre zijn.
Ook in de kapel van Bourgondië (1496) te Antwerpen wordt Zutphen
door dit wapen vertegenwoordigd, zie hieronder monument B.
Doch op het dubbelportret van Philips de Schone en zijn zuster Marga-
retha van Oostenrijk uit het jaar 1494 (monument A) zijn de kleuren van
het ditmaal doorsneden wapenschild verwisseld:
Boven in zilver een gaande rode leeuw, onder in blauw een gouden
ankerkruis.15 Merkwaardig is, dat Gelre op het hierna onder A genoem
de schilderij vertegenwoordigd wordt door een gedeeld schild: I Gulik,
II Gelre, in plaats van de sinds 1423 gebruikelijke opstelling Gelre-
Gulik.
14. DE MET WAPENS VERSIERDE MONUMENTEN VAN MAXIMILIAAN
Het lijkt nuttig hier nu eerst een overzicht te geven van een aantal
gebouwen en andere monumenten, die tijdens het bewind van hertogin
Maria van Bourgondië en dat van haar gemaal, Maximiliaan van Oos
tenrijk (in 1493 Duits keizer geworden), met de landenwapens zijn
versierd. Maximiliaan heeft als voogd, eerst voor zijn zoon Philips de
Schone, later voor diens zoon, Karei van Oostenrijk, grote invloed
gehad op de geschiedenis van de Nederlanden. Naar dit overzicht kan
dan waar nodig worden verwezen:
A. In de National Gallery te Londen bewaart men een dubbelportret
van de kinderen van Maximiliaan, Philips de Schone en Margaretha van
Oostenrijk, geschilderd in 1494, enige tijd voor het Spaanse dubbel-
huwelijk. Philips de Schone's portret wordt omringd door de zeventien
wapens van Maximiliaan's landen; dat van Margaretha door de wapens
van de zeventien landen van het Bourgondische huis.15
137
