Men behield, in aansluiting op de Bourgondisch-Habsburgse traditie,
een tamelijk aristocratisch stedelijk bestuursbestel, met een ingebouwd
risico omdat oligarchiserende tendenties vrij spel konden krijgen. Op
grond van in het eerste kwart van de zestiende eeuw vastgelegde
privilegeregels berustte het stadsbestuur bij twee burgemeesters, der
tien schepenen, vier thesaurieren en vierentwintig vroedschappen of
raden. Daarnaast waren er dan, niet alleen van belang voorde stad, nog
twee "grafelijke" functies, die van baljuw en rentmeester-generaal.
Met de hier opgesomde functionarissen is men - als we even afzien van
een bescheiden inkrimping van het aantal schepenen aan het eind van
de achttiende eeuw - blijven werken tot het jaar 1795. Volgens Westen
dorp Boerma zijn er, doordat steeds een aantal regenten meer dan één
functie bekleedde - één van de burgemeesters was bijvoorbeeld, als
voorzitter van de schepenbank, tevens schepen - meestal slechts een
dertigtal personen bij het directe bestuur van de stad betrokken ge
weest. 1 Maar dat betekent natuurlijk niet dat er ooit een situatie heeft
bestaan waarbij dertig verschillende families elk één regent in het
bestuur van de stad hadden zitten. Toch is het in Zierikzee ook nooit zo
ver gekomen als in de stad Tholen, waar in 1672 zeven van de veertien
stadsregenten Van Vrijbergen heetten.2 In Zierikzee waren ernaast dat
dertigtal echte regeringsfunctionarissen bovendien nog vrij wat perso
nen die kleine ambten bekleedden, waardoor het voor jeugdige patri
ciërs en bijna-patriciërs mogelijk werd op een bescheiden post wat
eerste bestuurlijke ervaring op te doen. En dan waren er ook nog wel
personen die wel tot het patriciaat gerekend mogen worden terwijl ze,
door welke oorzaak dan ook, geen overheidsfunctie bekleedden. Wij
mogen dus, zeker als wij Zierikzee vergelijken met andere steden in de
oude Republiek, wel spreken over een tamelijk talrijk patriciaat. Daar
onder waren opvallend veel juristen, wat gezien het omvangrijke ge
bied - tot ver buiten het "eigen" eiland - waar men vanuit de stad een
zekere rechterlijke invloed oefenen kon, ook wel enigszins verklaar
baar is. De stad had bovendien, naast de vijf andere stemmende steden
en de vertegenwoordiger van de Eerste Edele, zitting in de Zeeuwse
gewestelijke Staten. Een gewichtiger personage dan de leden van de
Statendeputatie was het Zierikzeese lid van Gecommitteerde Raden.
Omdat die Raden in Zeeland tevens admiraliteitsheren waren, mocht
hun charge niet alleen honorabel maar ook hoogst profitabel heten.
Niet alleen in Middelburg, maar ook in Den Haag kon men trouwens
leden van het Zierikzeese patriciaat tegenkomen, bijvoorbeeld in de
Staten Generaal, en in de Raad van State op zijn tijd, en ook wel in de
hoge Hollands-Zeeuwse rechtscolleges. Wij zullen hierna, in het derde
onderdeel van dit hoofdstuk, op het bestuurlijk bestel in Zierikzee, op
de samenstelling en de taken van de verschillende colleges, en op de
ambtelijke functies die Zierikzeese regenten verder nog konden gaan
vervullen, nog uitvoeriger in moeten gaan.
5
