over bepaalde aspecten - waaronder het economische - hier en daar
helaas wat onuitgewerkt gebleven. Maar in andere richtingen zijn er
ook hier voorbeelden te signaleren van die verbreding van het onder
zoeksterrein, waarover hiervóór al even sprake was. Toen wij in 1971
onze aandacht op de sociale mobiliteit onder vroedschappen concen
treerden, hebben wij reeds, omdat wij dat onvermijdelijk achtten, in die
studie ook het demografisch gedrag van dat deel van het patriciaat
betrokken. Ook ditmaal hebben wij aan de demografie en aan de fami
lieverhoudingen veel aandacht besteed. De rijkdom en de kwaliteit van
de beschikbare gegevens maakte het ook mogelijk dat te doen. Van een
ongebruikelijke verbreding van het terrein dat in prosopografische
studies wordt bestreken kan men hierbij trouwens al niet eens meer
spreken.
De mogelijkheden voor ons werk werden dus door allerlei omstandig
heden verruimd, maar tegelijkertijd namen de problemen in aantal toe.
Wij werden om te beginnen geconfronteerd met de moeilijkheden,
hiervóór reeds besproken, die inherent zijn aan alle prosopografisch
onderzoek. Ook wij moesten ons hoeden voor mogelijke eenzijdighe
den en overaccentueringen als gevolg van het intensief gebruik van
gegevens die over bepaalde facetten van het object onvoldoende infor
matie bieden. Daarnaast waren er ook andere problemen: de "gewo
ne" vraagstukken die historici steeds ontmoeten wanneer zij gaan
kwantificeren, en dan nog een aantal bijzondere moeilijkheden die
werden veroorzaakt door het specifieke karakter van dit onderzoek.
Tot die eerstgenoemde groep behoren de interessante kwesties die
opduiken wanneer men zoekt naar een bruikbare stratificatie om aan de
hand daarvan te gaan meten hoe groot de sociale mobiliteit was. Naast
de vraag wat wij bepalend achten voor zo'n stratificatie is ook het
aantal strata van belang. Dat aantal bepaalt immers in sterke mate of wij
veel mobiliteit zullen ontdekken. Hoe groter het aantal, des te groter is
de kans daarop. Ook de vraag wat wij vooral als stratificerende elemen
ten zullen kunnen gebruiken is van grote betekenis. Beroepen kunnen
een belangrijk hulpmiddel zijn, maar ze zijn lang niet vooralle personen
uit onze groep bekend. Veel patriciërs oefenden zelfs in het geheel geen
beroep uit, maar leefden van inkomsten uit hun bezit en... hun ambten.
De gegevens hierover, die helaas nog onvolledig zijn, zullen ons in
volgende hoofdstukken nog zorgen baren. Maar duidelijk is nu al wel
dat het ook in ons geval heel moeilijk is politieke en economische macht
scherp van elkaar te onderscheiden. In een politiek systeem dat vrijwel
onbekend was met onomkoopbare en gesalarieerde beambten konden
ambten een belangrijke bron van inkomsten worden. Maar lang niet alle
ambten waren in dezen even belangrijk. Zij leverden meer of minder
macht en status, en soms ook inkomsten. Daarom kregen zij een
sleutelfunctie in onze stratificatie. Maar onze beslissingen zijn nu wel
12
