heren van St. Jan, en de straat zal haar naam dan ook wel danken aan deze heren. De St. Jansdam wordt tweemaal vermeld en wel onder andere in 1570 (BM III 862) in de hierna volgende kontekst. "Item, zoe wanneer de turff light in de nyeuwe have, zoe zal men van Sint-Jansdam aff tot de Geermuelen ende de Gorstratepoorte tottet hoecxken van Thyendehoff tsGravestrate tot den houck van de Eyckelschuere al incluys betalen van elck last 20 gr.; van Sint-Jans- strate, tSint-Geerstraete tottet Gouden helm incluys ende de Langen Delft tottet Liebardt ende de Groote cogge incluys 24 gr.ende van den houte van elcken steecke zal men nu betalen 18 miten. Van Tyendehoff totte Langheville poel pudt, tvierkante van den Merct tot Cornelis Pieters zone Haick incluys aen tsgraven steen, de Coster- strate tot Jacobs Pieters zone Bonte huys al incluys zal men geeven van elcx last 2 sc. 4 gr.ende van den ganck van den houte zal men geeven 1 gr.". Dommisse denkt bij de funktie van de St. Jansdam aan een dam in een watertje, de Welsinge. Deze dam werd bij zijn veronderstelde stads uitleg van vóór 1317 overbodig en daarom vernietigd. De Heren van St. Jan waren toen ongeveer vijfjaar in de stad gevestigd. De naam St. Jansdam moet dan dus ongeveer uit de periode 1312-1317 stammen.88 Bij deze opvatting enige kanttekeningen. Dommisse leefde in de tijd dat men meende dat de watergangen op Walcheren natuurlijke wateren waren. Hij veronderstelde onder andere dat de bovenloop van de Arne gevormd werd door de watergang de Portelinge. Vlam heeft aange toond dat deze echter voor een groot deel gegraven zijn.89 De Welsinge is ook zo'n watergang en het lijkt me niet waarschijnlijk dat men in het grotendeels gegraven watertje een dam heeft gelegd. Het is wel moge lijk dat de St. Jansdam slaat op een dam die ooit gelegd kan zijn in de kreek die Middelburg in het zuiden verliet en die nu nog als kreekrug op de bodemkaart te zien is. De hoge ouderdom - van voor de 12e eeuw, want in de 12e eeuw was Walcheren vermoedelijk al bedijkt90 - van de veronderstelde dam en de relatief late vermelding er van, moeten ons echter tot voorzichtigheid manen. De enige vermeldingen van de dam die ik vond, dateren uit 1570 (zie bovenstaand citaat) en uit 1567 (Kest.). Beide stammen dus uit de periode nadat de nieuwe haven binnen de stad werd getrokken, wat in 1540gebeurde. Het MNW geeft als mogelijke betekenissen van "dam" naast dam. ook; dijk, wal, verhoogd voetpad langs het water. Het lijkt dan ook zeer goed mogelijk dat de St. Jansdam slaat op een deel van de kade/dijk. die langs de nieuwe haven werd aangelegd. Een dergelijke betekenis van dam komt later ook elders in Middelburg voor, namelijk bij de Seisdam.91 Kesteloo heeft het bij zijn vermelding uit 1567 over de St. Jansdam "achter de nyeuwe vischmarkt". Dan lag deze dam dus op de huidige 205

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1979 | | pagina 271