heren van St. Jan, en de straat zal haar naam dan ook wel danken aan
deze heren.
De St. Jansdam wordt tweemaal vermeld en wel onder andere in 1570
(BM III 862) in de hierna volgende kontekst.
"Item, zoe wanneer de turff light in de nyeuwe have, zoe zal men van
Sint-Jansdam aff tot de Geermuelen ende de Gorstratepoorte tottet
hoecxken van Thyendehoff tsGravestrate tot den houck van de
Eyckelschuere al incluys betalen van elck last 20 gr.; van Sint-Jans-
strate, tSint-Geerstraete tottet Gouden helm incluys ende de Langen
Delft tottet Liebardt ende de Groote cogge incluys 24 gr.ende van den
houte van elcken steecke zal men nu betalen 18 miten.
Van Tyendehoff totte Langheville poel pudt, tvierkante van den Merct
tot Cornelis Pieters zone Haick incluys aen tsgraven steen, de Coster-
strate tot Jacobs Pieters zone Bonte huys al incluys zal men geeven van
elcx last 2 sc. 4 gr.ende van den ganck van den houte zal men geeven 1
gr.".
Dommisse denkt bij de funktie van de St. Jansdam aan een dam in een
watertje, de Welsinge. Deze dam werd bij zijn veronderstelde stads
uitleg van vóór 1317 overbodig en daarom vernietigd. De Heren van St.
Jan waren toen ongeveer vijfjaar in de stad gevestigd. De naam St.
Jansdam moet dan dus ongeveer uit de periode 1312-1317 stammen.88
Bij deze opvatting enige kanttekeningen. Dommisse leefde in de tijd dat
men meende dat de watergangen op Walcheren natuurlijke wateren
waren. Hij veronderstelde onder andere dat de bovenloop van de Arne
gevormd werd door de watergang de Portelinge. Vlam heeft aange
toond dat deze echter voor een groot deel gegraven zijn.89 De Welsinge
is ook zo'n watergang en het lijkt me niet waarschijnlijk dat men in het
grotendeels gegraven watertje een dam heeft gelegd. Het is wel moge
lijk dat de St. Jansdam slaat op een dam die ooit gelegd kan zijn in de
kreek die Middelburg in het zuiden verliet en die nu nog als kreekrug op
de bodemkaart te zien is. De hoge ouderdom - van voor de 12e eeuw,
want in de 12e eeuw was Walcheren vermoedelijk al bedijkt90 - van de
veronderstelde dam en de relatief late vermelding er van, moeten ons
echter tot voorzichtigheid manen. De enige vermeldingen van de dam
die ik vond, dateren uit 1570 (zie bovenstaand citaat) en uit 1567
(Kest.). Beide stammen dus uit de periode nadat de nieuwe haven
binnen de stad werd getrokken, wat in 1540gebeurde. Het MNW geeft
als mogelijke betekenissen van "dam" naast dam. ook; dijk, wal,
verhoogd voetpad langs het water. Het lijkt dan ook zeer goed mogelijk
dat de St. Jansdam slaat op een deel van de kade/dijk. die langs de
nieuwe haven werd aangelegd. Een dergelijke betekenis van dam komt
later ook elders in Middelburg voor, namelijk bij de Seisdam.91
Kesteloo heeft het bij zijn vermelding uit 1567 over de St. Jansdam
"achter de nyeuwe vischmarkt". Dan lag deze dam dus op de huidige
205