De Giststraat zal genoemd zijn naar het produkt gist, onmisbaar ingre
diënt voor zowel bakker als bierbrouwer. Van de onderverdeling in
Lange en Korte Giststraat is tot 1576 nog geen sprake. Waarschijnlijk
behoorde de Korte Giststraat vroeger niet tot de Giststraat.147
Bij alle vermeldingen van de straat mist steeds een -t-: 1480 (BM 1 83)
"Ghistrate", 1505 (C.d.W. 403) "Gisstraat", 1570 (BM III 862)
"Gistrate, Gystrate". Alleen de eerste vermelding, in 1465 (Kest.),
heeft een -t-: "tGiststraatken". Door dissimilatie verdwijnt deze -t- vrij
gauw.
Hetzelfde verschijnsel zien we bij de Gortstraat. In 1351 (BM I 13) het
eerst vermeld als "Gortstrate(npoerte)", daarna volgen steeds spel
lingen als "Gorstrate(porten)" 1365: BM II 189), "Goirstraete" 1480:
BM I 83), tot in 1551 (BM I 152) weer eens "Corte en Lange Gort-
stra(e)te" wordt geschreven. Daarna komen Gort- en Gor(s)- beide
voor.
We moeten dus bij het voorkomen van het woord "goor" hier niet
denken aan slik, modder, en ter plaatse dan direkt maar een oude
waterloop veronderstellen. Dommisse doet dit, zoals hij toch al sterk
de neiging heeft om het hele westelijke deel van de stad terug te voeren
tot een complete waterpartij.148
Wat de betekenis van "gort" betreft, lijkt het niet waarschijnlijk dat we
hier moeten denken aan "gordel". Meer voorde hand ligt de betekenis
van "grutjes, pap" (MNW). In deze straat zal dan een gortmolen
gestaan hebben, of er woonde een gortmaker, dit is een gerstpeller, in.
In 1365 (BM II 189) wordt de meedemolen aan de Gheere genoemd. In
1435 (OLV Arch. 729) staan er onder andere stoven en een meedemolen
aan de Gheere. Op de kaart van Van Deventer is een molen afgebeeld.
Het woord "geer" kan duiden op een voorwerp dat in vorm lijkt op het
spitsgepunte ijzer van een werpspies. Geër kan dan de benaming zijn
van een spits toelopend stuk grond (MNW). Met wat fantasie kunnen
we dit stuk grond herkennen in het gebied omsloten door de stads
grachten en de straat de Geere. Van de Korte Geere vond ik geen
vermeldingen. Veel duidt er op dat de oude naam voor deze straat de
vaak in één adem met de Geere genoemde Tiendehof is, die in 1460
(Kest.) voor het eerst genoemd wordt. Ook uit het in 5 genoemde
citaat uit 1570 kan men dit konkluderen. In deze oorkonde mist tussen
"Thyendehoff tsGravenstrate" kennelijk een komma, in ieder geval
behoeven beide straten niet op elkaar uit te komen. Dit blijkt ook uit het
volgende.
In 1520 (Kest.) staat er een huis in de Langeviele waarachter zich een
erf bevindt dat uitkomt in het Tiendehof. In hetzelfde jaar staat er een
huis in de Korte Gortstraat, op de hoek van het Tiendehof.
De naam Tiendehof herinnert misschien aan de inning van tienden.
225
