platteland. Vaak echter is één van beide sterk dominant over de ander.
Zo staat Middelburg in de literatuur bekend als een vroegere handels
stad bij uitstek. Deze handelsaktiviteit zorgde voor werkgelegenheid,
waarvan een groot aantal beroepen getuigen: waarden, makelaars,
schippers, hallasters, wijnslepers, haringpakkers, "kraankinderen",
"balanskinderen", houtbrekers en houttuiners.181 De handelsfunktie
is voor Middelburg zonder twijfel van groot belang geweest. Het rela
tieve belang er van ten opzichte van de verzorgingsfunktie lijkt echter
in de literatuur veel te zwaar benadrukt te zijn geworden. Straatnamen
en namen van markten herinneren namelijk niet of nauwelijks aan deze
handelsfunktie. Wel zijn er een groot aantal markten voor agrarische
produkten. De grote markt, in zijn algemeenheid het centrum van de
"Fernhandel", bevindt zich ook in het agrarische gebied en vrij ver
weg van de haven. In het oog houdend dat straatnamen vroeger in de
"volksmond" ontstonden, lijkt de konklusie hier dan ook gewettigd dat
de verzorgingsfunktie van Middelburg van het omringend agrarisch
platteland veel dieper in het maatschappelijk leven van de burgerij
ingreep, dan de handelsfunktie. Ook het stedelijk patriciaat lijkt in het
midden van de 16e eeuw nog voornamelijk in de kleinhandel te zitten,
en was dus meer regionaal georiënteerd. De "Fernhandel" was toen
vooral in handen van buitenlanders.182 Unger had overigens ook al
gekonstateerd dat de middeleeuwse handel sterk passief was.183
In de loop van de 16e eeuw zien we in het relatieve belang van verzor
ging en handel een verschuiving optreden. Dit wordt door het volgende
geïllustreerd.
Het oude en nieuwe stadhuis stonden beide aan de markt bij de West-
monsterkerk, waar voornamelijk agrarische produkten werden ver
handeld. Maar toen in het laatst van de 15e eeuw de haring als handels-
produkt belangrijk begon te worden, kwam de Haringplaats in het
oostelijk deel van de stad, dus in de nabijheid van de haven, te liggen.
De balans, die zich vroeger in het oude stadhuis bevond, werd in 1524
verplaatst naar het plein bij de abdij, de huidige Balans.184 Ook dit
houdt in dat er toen steeds meer handelswaar dan agrarische produkten
gewogen moesten worden. Een ligging dichter bij de haven lag dan voor
de hand.
De definitieve omslag viel natuurlijk na 1576, toen Middelburg een
aktieve handel ging voeren.
Uit het kohier van 1576 blijkt dat de huizen met de hoogste huurwaarde
zich bevinden rond de oude haven, de handel leverde toen kennelijk
meer op dan de agrarische sektor.
234
