partners wel kon zijn, moge blijken uit tabel 2.12, waarin het gemiddeld
kindertal van de voltooide en onvoltooide huwelijken is weergegeven.
tabel 2.12 Gemiddeld aantal kinderen in voltooide en onvoltooide huwe
lijken in diverse cohorten.
Mannen
geboren
tussen:
voltooide huwelijken
X
onvoltooide huwelijken
X
1500-1549
4,2
3,1
1550-1599
4,3
2,8
1600-1649
3,7
3,1
1650-1699
4,5
4,1
1700-1749
2,7
2,7
1750-1799
4,1
2,0
Vrijwel steeds blijken, zoals verwacht kon worden, de voltooide huwe
lijken een hoger gemiddeld aantal kinderen voortgebracht te hebben
dan de onvoltooide. Een uitzondering op deze regel vormt het cohort
1700-1749, waarin het gemiddeld kindertal inde voltooide en onvoltooi
de huwelijken weinig van elkaar verschillen. Een verklaring voor dit
verschijnsel zouden we kunnen zoeken in een algemene verbetering
van de leefverwachting (in dit cohort bevindeh zich ook relatief de
meeste voltooide huwelijken), maar het is typerend dat ook het gemid
delde kindertal uit voltooide huwelijken bij dit cohort erg laag is. We
zullen op dit verschijnsel bij de bespreking van de huwelijksvrucht
baarheid nog terugkomen.
Niet alleen vormt een late huwelijksleeftijd en het vroegtijdig overlijden
van een der huwelijkspartners een beperking van het maximale kinder
tal, ook steriliteit kan een remmende factor zijn. Als gevolg van een
aantal oorzaken (voeding en psychische gesteldheid kunnen daarbij een
rol spelen) kan steriliteit van tijdelijke aard zijn, maar deze oorzaken
moeten hier echter door gebrek aan gegevens buiten beschouwing
blijven. Op één vorm van tijdelijke steriliteit moet echter nu opnieuw
gewezen worden. Het zogen van het kind vergroot statistisch de kans
op tijdelijke steriliteit. Dit verschijnsel wordt wel, zoals we reeds
eerder vermeldden, de lactatie-amenorrhoe genoemd.
Naast tijdelijke steriliteit is er uiteraard ook sprake van blijvende sterili
teit. Deze blijvende steriliteit laat zich met behulp van ons materiaal
redelijk vaststellen. Het grootste deel van de kinderloze echtparen
waarvan de partner niet vroegtijdig kwam te overlijden zal waarschijn
lijk steriel zijn geweest. Om de zekerheid bij het vaststellen van de
42
