Aanslag voor karossen.
Aantal aangeslagen karossen
1775
1785
1794
Geen aanslag
76
72
73
Wel aanslag
10
14
12
Ook de aantallen die De Vos voor andere dan de bovengenoemde jaren
noemt, zijn niet groot. Als we even afzien van mogelijke fraude, die
waarschijnlijk wel gepleegd zal zijn en waartoe de voorschriften ook
diverse mogelijkheden boden, geeft deze belasting niet bepaald de
indruk van grote verschillen in uiterlijke status. Het is nauwelijks
aannemelijk dat de zeventiende eeuw een geheel ander beeld te zien
heeft gegeven. De enige mogelijkheid die we hebben om dit voor
vroegere perioden dan de achttiende eeuw te ontdekken, zijn boedelbe
schrijvingen, maar daaruit valt weinig op te maken over mogelijk grote
re onderlinge verschillen in uiterlijke welstand en status. De aard van
dit materiaal is zodanig, dat er nog minder snel conclusies getrokken
mogen worden. Wat de uiterlijke statusaspecten betreft komen we dus
niet erg ver. Zover onze gegevens dat toelaten, krijgen we het beeld van
beduidende verschillen tussen het patriciaat en de overige bevolking,
maar van relatief geringe onderlinge verschillen. De verschillen die er
waren lijken voornamelijk een gevolg te zijn van verschillen in de
politieke carrière. Wij kunnen in het midden laten of het wel 'bon ton'
was om als pas beginnend lid van de elite veel aan uiterlijk statusver-
toon te doen. Dat het evenwel weinig voorkwam is zeker. Veel huizen
waren familiebezit en men moest doorgaans dus al wat ouder zijn, wilde
men een echt 'deftig' huis door vererving in bezit krijgen. In iedergeval
zijn de gegevens over de uiterlijke status te gering en te onduidelijk om
hieruit een helder beeld over de subtiele verschillen in status te krijgen,
die er ongetwijfeld geweest zullen zijn.
IV. Verwantschap en sociaal verschil.
Na het voorafgaande zal de lezer zich misschien wat moedeloos begin
nen af te vragen, of er, met uitzondering van verschillen in machtsposi
tie, wel verschillen tussen de leden van het patriciaat hebben bestaan.
Was het patriciaat niet één grote homogene groep, die zich door vermo
genspositie en huizenbezit wel nog onderscheidde van de overige be
volking, maar die onderling weinig verschil vertoonde? Een enkeling
sprong er dan misschien nog eens uit door bijzondere culturele presta
ties - als dichter, kaartenmaker of auteur - maar dat was aardig en niet
eens erg bijzonder in het over het algemeen redelijk erudiete gezel-
81