de Roomschgezinden behoeven zich nog geen schrede nader te voelen
tot het protestantisme, wanneer de historie der pausin als onwaarachtig
in het licht zal staan".
De affaire van de onkuise Johanna is, voor zoverre het de rooms-
katholieken betreft, definitief uit de wereld geholpen door dr. J. de
Jong, de latere kardinaal-primaat van Nederland. In Het Schild van
1923, een apologetisch tijdschrift, antwoordde hij op de vraag van een
verontruste dame, dat de subintroducta muiier pas in de 13e eeuw voor
het eerst in een kroniek opdook en door geen enkel serieus kerkhistori
cus nog werd erkend. Wie de laatste Nederlandse reformatorische
geschiedschrijver is geweest die voor het bestaan van Madame la
Papesse de pen in het vuur heeft gestoken, hebben we niet nagegaan.
In de unofficial history is zij in 1967 weer als een foenix uit haar as
verrezen. Gerrit Komrij, van wie de feilbare uitspraak stamt: "Er
wordt veel te weinig gekwetst in Nederland", heeft een roman over de
pausin, in 1865 geschreven door een Griekse sarcastische zonderling,
Emmanuel Rhoïdis, in Nederlandse vertaling uitgegeven en van een
nawoord voorzien192. Hierin heeft hij eigen gedachtenspinsels ver
vlochten met de oorspronkelijke historische inleiding van Rhoïdis.
Janssen en deze Griek, beide stoelend op het geloof in de waarachtige
menselijke gedaante van een overspelige vrouwelijke paus, waren des
niettemin het tegendeel van wapenbroeders...
1859. Aanteekeningen betreffende de Bijbelvertaling van Marnix van
St. Aldegonde, en wat op Kerkelijke vergaderingen na zijnen
dood omtrent het overzetten derH. Schrift beraamd is (Kerkhis
torisch Archief).
In dit artikeltje introduceerde Janssen het foliant Tilmannus Cupus, dat
naderhand een Fundgrube van bouwstoffen voor zijn historische stu
dies zou blijken te zijn. Hij had er de regels in gevonden, die synodale
lasthebbers voor Marnix' bijbelvertaling hadden opgesteld. De schrij
ver wees op de grote omzichtigheid waarmee zij de prominente maar
zeer kwetsbare man benaderden. Uit de stukken was hem gebleken, dat
de kerkelijke overheid voor de vertaling iemand uit eigen kring verkoos
boven een "staatse" figuur.
idem. Een werk van Marnix van St. Aldegonde tegen de geestdrijvers
Bijdragen
Het was bekend, dat Marnix in 1595 een aanval op geestdrijvers gepu
bliceerd had, waarin hij onder meer Sebastian Franck onder schot nam.
In hetzelfde jaar schreef hij in gelijke trant "Apologetijcke antwoord".
Onbekend, aldus Janssen, was, dat Marnix een groter werk tegen de
libertijnen had geschreven, dat niet in druk was verschenen193. Als
bron haalde hij het Brusselse handschrift van Tilmannus Cupus aan.
1859. Sprokkelingen (Kerkhistorisch Archief).
I Antonis Hardenbroeck, een staaltje van monnikenonkunde.
64