fibren versterken" zijn goed. Ook middelen, "die door een prikkeling
op de vaste delen, de fibrae in doen krimpen, zoals zeezout, salpeter,
wijnsteen, azijn, waarin dragon, vlierbloesem of zee-ajuin getrokken
zijn, staal, kalkwater, aardmiddelen, verder al wat het zuur doodt, alle
dingen die het bloed dunner en vloeibaarder houden voor verbetering
der afkleenzingen zoals agrimonie, salie, rosemaryn, aardveil, waarbij
het afkooksel van sassafras, pokhout, sarsaparille enz. gevoegd kan
worden". Tenslotte noemt hij nog de Engelse fleshbrush, die de
mondjes der 'vasa exhalantia' zuivert, zodat de grofste vochten uitge
dreven worden. Roken bevordert de ontlasting van kwijl en slijm,
hetgeen ook positief werkt.
IV. Therapie
Jegens de aderlating en het purgeren, in zijn tijd nog behandelings
methoden van de eerste keuze, toont Baster zich gereserveerd bij
besmettelijke ziekten zoals de pest72. Medicijnen moeten hier de kracht
van hart, longen en arteriën versterken zonder prikkelende scherpte.
Goed zijn ook verkoelende Rhynse dranken en zacht gestoofde spijzen
zonder vlees en vis. Aangelegde fistels en Spaanse vlieg pleisters
kunnen de besmetting haar kracht ontnemen. Aderlating bij koortsen
veroorzaakt door hete vochtige lucht, acht hij nadelig, omdat de krach
ten zonder nuttigheid verminderd worden. Men doet nooit veiliger, of
met beter uitslag een aderlating dan bij koud droog weer en een zware
lucht, niet alleen bij "pleurissen en borstkwalen, maar ook bij Rheu-
matisme, kinderpokjes" en andere ziekten. Want door koude en zware
lucht worden de buitenste delen toegesloten en de binnenste krijgen zo
te veel bloed, met als gevolg een stoornis in de "Crasis of onderlinge
getemperdheid der Vogten". Bij machteloosheid door zeer warm weer
acht hij een slok brandewijn zinvol, omdat het nieuwe kracht geeft aan
de fibrae, en de vochten verdikt, meteen waarschuwend tegen chro
nisch gebruik. Te veel waterachtige dranken zoals koffy en thee ver
zwakken de fibrae, en ontbinden de crasis van het bloed, omdat ze de
zout- en olie-deeltjes te veel uitwassen, speciaal bij vrouwen, die wei
nig lichaamsbeweging hebben. Koud mineraal water geneest verstop
pingen. Warme baden en stoom zijn goed om "koude gezwellen en
zinkingen te dissolveeren". Heilzaam bij aandoeningen door een hete
en vochtige lucht acht hij het baden in koud water, "en somtijds een
zagt Eccoproticum om de Galagtige Stoffen te ontlasten, waardoor wij
de Natuur volgen, die door zulke Stoffen te veel bezet of beswaard
zynde, een Galziekte (Cholera Morbus), Kolyk of sterken afgang ver
wekt, en daardoor zigdan die Stoffen kwyt maakt". Hij zegt hierin een
noot: "een purgatie is de zekerste en veiligste manier om kwyt te
raaken het geene, waarmede wy door al te weinige uitwaaseming over-
169