40. Een door een geïsoleerd vuur via een pijpleiding uit een besloten ruimte ver
oorzaakte ventilatie, beschreven door Mead (1742). J. Veirac, med. dr. te Rotter
dam, schreef in een "Antwoord over de Rotkoorts op de O.l. Schepen" Verh
ZGW, VI (1778), 3-105) over luchtverversing met de windmouw. B. Hussem (ibid.,
111-221) acht de windmouw beter dan fornuizen en buizen van Sutton en ventilators
van Hales (204).
41. Baster, "Geneeskundige Proeve Lugt", Verh. Holl. Mij. Wet., Vol. 3, 107.
Zijn tijd- en provinciegenoot Leonard Stocke heeft, Boerhaave verdedigend, zich
scherp tegen Lind's opvattingen verzet (Stocke (1764), 50-64). Waarschijnlijk zijn
toen onder de diagnose scorbuut ook andere 'kwijnende ziektens' schuil gegaan.
42. Verh. Holl. Mij. Wet., Vol. 6 (1762), 767-787.
43. Vergelijk Lemnius (1572), IV, cap. 2, 542-543.
44. Men kende toen ook ziekten 'ontstaand' door werken op 'geroerde' grond. Zie van
den Bosch (1778), 284-286.
45. Zijn onderzoek over zeeorganismen inspireerde de Zeeuwen Bomme en Slabber
(van Benthem Jutting (1959), 4, 15). Zijn uitingen over de Zeeuwse lucht en
Zeeuwse koortsen beïnvloedden de Zierikzeese medici A. Bruynvisch Maatjes in
diens proefschrift De Febre Biliosa Autumnali, maxime Zeelandica, Groningen
1779, en Robbert Carel Ermerins (1760-1844) in diens Addepellendam insalubritatis
calumniam de regione Zelandica, Leiden 1788. Over de nog in 1809 door de
Zeeuwse koortsen mislukte Engelse expeditie in Zeeland, ter verovering van de
Scheldemonding en Antwerpen, leze men R.M. Feibel (1968).
48. In 1770 het eerst, in 1772 voor de tweede maal voorgesteld, om vóór 1775 te
beantwoorden: Welken zijn de ziekten onder de Menschen, die uit de Natuurlijke
Gesteldheid van het Vaderland voortvloeijen? Hoe kan men zich tegen dezelve
behoeden? En door welke Middelen kunnen zij geneezen worden? Van den Bosch
(1778).
49. Van den Bosch (1778), 53-54; King (1963), 20-21; van Hoorn (1978), 160-163.
50. De Vooys (1951)'.
51Observationes de aere et morbis epidemicis (1773).
52. Hij was gamizoensarts van de Engelse troepen in Zeeland en Brabant; vergelijk
noot 36.
53. De Vooys (1951)''2.
54. "De Aere" in Elementa Chemiae.
55. Van den Bosch (1778), 14-15. Basters Proeve over de lugt haalt hij herhaaldelijk aan,
en enige keren ook diens Natuurkundige Uitspanningen.
56. Leonard Stocke (1710-1775), eerst te Middelburg, sinds 1747 medicus te Rotterdam,
schrijver onder meer van De kwijnende Ziektens der Nederlanders, spruitende uit
hunne Landsgesteldheid en Levenswijze, Utrecht 1764. Zie Fokker en de Man
(1901), 160-163; van Lieburg (1978)', 37; ibid. (1978)2, 130-140.
57. Medicus te Nijmegen.
58. Schrijver van Natuurlijke Historie van Holland.
59. Van Lieburg (1978)', 37-41.
60. Onder deze de Zeeuwen: Smeur te Zierikzee, E.P. van Visvliet te Vlissingen, P. de
Wind te Middelburg, J. Macquet te Zierikzee, Vincent Ketelaer, en zelfs Levinus
Lemnius (p. 135). Van de o.verige oudere landgenoten citeert hij met name Petrus
Forestus.
61. Van den Bosch (1778), 86-87 noot 1.
62. Verh. ZGW, III (1773), 648-662; IV (1774), 669-675; VI (1778), 629-664.
181