naast het westelijke deel van Zeeuws-Vlaanderen ook de in meerderheid protestant
se gemeenten in het oostelijk deel: "s".
4. Goes, gelegen op Zuid-Beveland", hoofdplaats van het gelijknamige hoofd-kies-
district: "g".
Bijlage 7: Verkiezingen in het hoofd-kiesdistrict Middelburg, 1848-1881
1. Volstrekte meerderheid betekende minimaal de helft van de geldig uitgebrachte
stemmen behaald hebben; bij een oneven totaal van stemmen vond deling door twee
en afronding van de uitkomst naar boven plaats. In bijlage 6.c. is voor het gemak
aangegeven welk percentage van de geldig uitgebrachte stemmen door een kandidaat
werd behaald.
De gegevens konden worden gevonden in de Middelburgsche Courant in de week na
de verkiezingen. In het nummer van 30 mei 1869 verscheen een overzicht van
verkiezingsuitslagen sinds 1848. Ter controle van de uitslag (geldige stemmen) zijn
steekproeven gedaan aan de hand van de geloofsbrieven van tweede-kamerleden.
Archief tweede kamer, doos 1279 tot en met 1301
De aantallen kiesgerechtigden uit de krant waren niet elders controleerbaar.
2. In 1848 vormde Walcheren een enkelvoudig kiesdistrict, waarin mr. J.J. Slicher van
Domburg als afgevaardigde werd gekozen. In het hoofd-kiesdistrict Sluis werden de
meeste stemmen behaald door mr. D. van Eek. Voor de omvang van dit district
raadplege men de bijlage 6.b. en de kaart van Zeeuws-Vlaanderen.
3. Middelburgsche Courant, 30 mei 1869 gaf voor 1850 een aantal kiesgerechtigden van
1377. Hoogst onwaarschijnlijk!
Wanneer wordt uitgegaan van ongeveer 2400 kiesgerechtigden in 1850, komt een
opkomstpercentage van ongeveer 56% uit de bus.
4. In 1852 vond de eerste verkiezing plaats wegens het periodiek aftreden van de helft
der leden van de tweede kamer. In een dubbel kiesdistrict traden de beide afgevaar
digden om beurten en telkens na vier jaren af. Na een kamerontbinding begon het
rooster van aftreden voor leden van de tweede kamer opnieuw te werken en wel een
jaar na de derde dinsdag in september welke volgde op de ontbinding (artikel 115,
kieswet 1850). Wanneer in deze bijlage de naam van een kamerlid zonder meer wordt
genoemd, betekent dit het aftreden van het desbetreffende kamerlid als afgevaar
digde voor Middelburg.
5. Uit bijlage 6.c. bleek dat mr. D. van Eek bij eerste stemming niet de volstrekte
meerderheid behaalde en dat herstemming dus noodzakelijk was.
6. Onder de zestig biljetten blanco en van onwaarde, bevonden zich er tweeënveertig
welke wel goed waren ingevuld, doch waarop door de gemeenteambtenaren van het
onderkiesdistrict geen stempel was geplaatst.
Beide oud-commissarissen des konings werden in de kiezersvereniging wel be
sproken, maar behaalden daar niet de volstrekte meerderheid bij de eerste stemming
in de kiezersvereniging.
7. Fokker had als kamerlid ontslag genomen en de wens te kennen gegeven dat Tak hem
zou opvolgen. Deze opzet slaagde uitstekend.
Zie hoofdstuk 5, paragraaf 4.
Pas in 1874 wijzigde Tak zijn naam in Tak van Poortvliet!
8. Bij de pas gehouden verkiezingen was Tak niet herkozen en dreigde in september zijn
kamerzetel kwijt te zullen zijn. Bij tussentijdse verkiezingen in het district Zutphen
werd hij echter aldaar tot kamerlid gekozen. Zie hoofdstuk 5, paragraaf 4.
9. Wegens herziening der kiestabel verloor Middelburg (hoofd-kiesdistrict) een aantal
gemeenten van het oostelijk deel van Zeeuws-Vlaanderen aan het hoofd-kiesdistrict
Goes.
119
