Onbekend is gebleven of, en zo ja hoe, de jong-liberale Tak van Poort
vliet heeft gereageerd op de klaagzang van de Middelburgers. Hij keek
vooruit toen de afgevaardigde uit het liberale district Zutphen overleed;
hij wenste zijn aftreden aan het einde van het zittingsjaar niet lijdzaam
af te wachten en werd te Zutphen kandidaat gesteld en verkozen op 20
juli 1875. Zutphenaren hadden daarmee een afgevaardigde die hen bleef
vertegenwoordigen tot hij in 1877 in het kabinet Kappeijne werd opge
nomen. In Middelburg moesten de kiezers opnieuw naar de stembus en
"de Grondwet" stelde de vierenzestigjarige Fokker als kandidaat. Men
besloot in de publicatie ditmaal te vermelden dat de betrokkene de
kandidatuur had aangenomen, met algemene stemmen was verkozen
en dat zijn eventueel lidmaatschap van de tweede kamer verenigbaar
was met dat van gedeputeerde staten59.
De opkomst bij de verkiezingen was betrekkelijk laag, nog geen 55%.
Op het platteland van Walcheren bleven de kiezers merendeels thuis.
Blijkbaar interesseerde het de confessionelen weinig, wie in de maand
augustus het hoofd-kiesdistrict in de tweede kamer zou vertegenwoor
digen. Alleen in het stadje Hulst waren de gemoederen verhit, getuige
het opkomstcijfer van 83,1%! Een pamflet was in Hulst gedrukt en
verspreid waarin als de kandidaat der conservatie ven jhr. J.L. de Jonge
werd genoemd, tegenover mr. G.A. Fokker als kandidaat der liberalen.
Fokker zou in de krant de rooms-katholieken hebben uitgemaakt voor
"Ultramontanen.mannen, die geen Vaderland hebben, en geen ander
gezag erkennen, dan dat 't welk van Rome uitgaat". Rooms-katho-
lieken waren dus "vijanden van den modernen staat"60. Van de "Ver-
eeniging tot bevordering van het volksonderwijs, afdeeling Zeeuwsch-
Vlaanderen's westelijk deel", was een brochure in omloop waarin de
volledige vrijheid op godsdienstig gebied werd gepropageerd, maar
"om die volledige vrijheid te verkrijgen, verlangen wij, dat de kinderen
van jongs af aan leeren iedere overtuiging, die niet strijd met de waar
heden van het Christendom, met de wetten van den Staat". Na aan
beveling van het openbaar onderwijs volgde natuurlijk de ondersteu
ning van de kandidatuur van Fokker. Gedurende de maand augustus
van het jaar 1875 mocht hij het hoofd-kiesdistrict nog eenmaal en wel
zeer tijdelijk vertegenwoordigen. De tweede-kamerzetel werd met in
gang van de maand september bezet door jhr. mr. J.L. de Jonge, die
immers bij de eerste verkiezing van 1875 reeds daartoe was gekozen61
In de tweede helft van de jaren zeventig rustte het liberalisme in het
hoofd-kiesdistrict Middelburg op de kiezersvereniging "de Grondwet"
te Middelburg uit 1858, de "Vereeniging tot bevordering van Volks
onderwijs" in het westelijk deel van Zeeuws-Vlaanderen sinds 1875 en
het kreeg versterking met de oprichting van "Plicht en Recht" te
Vlissingen in 1877. Onder de naam van het conservatisme gingen schuil
66
