de hulp van Joseph van den Eeckhout, 'deszelfs werkmeester en uit
vinder' die echter- het valt te raden - verkiest dit vooralsnog geheim te
houden.
Het lijkt erop dat Van den Eeckhout bewust een sfeer van geheim
zinnigheid rond de werking van het planetarium in stand heeft willen
houden. Deze indruk wordt nog bevestigd in een brief, die in 1788 door
Van de Perre aan de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen is
gezonden22. In deze brief schrijft Van de Perre onder meer het
volgende:
'Van myn Planetarium zal ik niets anders zeggen, als dat het
Mechanismus allereenvoudigst is, dog den uytvoerder verkiest
hetzelve niet al te publicq te doen zyn, dewyl dit een der voor
naamste Merites verdiensten) van dit Werktuig is,
Alhoewel Van de Perre zelf de pretenties hier niet zo hoog lijkt te
stellen, respecteert hij de wens van 'den uytvoerder' Van den Eeck
hout.
Het valt aan te nemen, dat het vooral zakelijke belangen zijn geweest
die Van den Eeckhout ertoe hebben bewogen om zo weinig mede
deelzaam te zijn aangaande details in het mechanisme. Immers, als de
vervaardiger van het - binnen Middelburg beroemde - planetarium zal
hij in de stad stellig een zeker respect hebben genoten, niet alleen als
persoon, maar vooral ook als vakman en handelaar in uurwerken. De
nauwkeurigheid van het instrument (dat volgens sommigen volstrekt
gelijk zou lopen met de planeten) werd op Walcheren alom geprezen, en
wilde hij deze illusie in stand houden, dan moest er niet te veel bekend
worden over de in feite toch vrij simpele samenstelling van het uur
werk.
b. De architectuur van de kast
Naast alle bijzonderheden rond de technische vormgeving van dit
planetarium mag bij dit instrument toch ook nog even gewezen worden
op het ontwerp van het monumentale meubel. Dit aspect van het
apparaat blijkt zeker de moeite waard te zijn. We mogen vaststellen,
dat de architect van de kast een esthetisch verantwoorde vorm heeft
gevonden. Een vorm - de tombe - die in zijn soort uniek is. Noch bij de
Engelse 'Grand Orreries', noch bij de Franse 'Sphères Mouvantes' is
enige gelijkenis met het hier gebezigde ontwerp waar te nemen.
Wie de ontwerper van dit exterieur is, valt niet met zekerheid te zeggen.
Het ligt voor de hand om de meubelmaker P. Roms als verantwoorde
lijke aan te wijzen, maar het is ook goed denkbaar dat de latere stads
architect J. de Feijter het ontwerp heeft geleverd. Van diens hand zijn
namelijk een viertal zeer fraaie tekeningen van het planetarium be-
89
