BIJLAGE 2
COPIE UIT DE OR1GINEELE ATTESTATIE
VERGUND DOOR ZIJN EXELENTIE
D'HEER IJ.) A. VAN DE PERRE DE NIEUWERVE
AAN DEN HEER JOSEPH VAN DEN EECKHOUT-
lk ondergeteekende bekenne dat den persoon Joseph van den Eeckhout, wis- en starre-
konstenaaren Horlogiemaker alhier binnen Middelburg, voor mij heeft gemaakt een zeer
konstig Planetarium, op hetwelk men niet alleen ziet alle de Planeeten, op haar behoorlij
ke afstanden, hare Revolutien volbrengen, en haar plaats en graad in denzodiaq aanthoo-
nen, alsmede haare stilstanden en te rug gangen: maar ook dat ieder Planeet zig in een
Elipse of ovale en uitmiddelpuntige Cirkel beweegt en daardoor zijn Aphelium en Perihe
lium zeer duidelijk aantoont, als ook zijn middelafstand en Longitude oft Lengte in den
Dierenriem, zoo Geocentrisch als Heliocentrisch te stellen; als ook dat ieder Planeet zeer
fraai aanwijst zijn noordelijke en zuidelijke Latitude oft Breedte, ook hoeveel graaden
dezelve gedeclineerd is van de Ecliptica en doorsnijdinge van dezelve, dus ook aanwij
zende haare klimmende en daalende knoopen of snijpunten: Zoo dat ieder Planeet een
drievoudige beweeging heeft op dit kunstig werktuig: en ofschoon de beweeginge der
Loopbaanen, en derzelver Aphelium aan den waaren Hemel zoo weinig en traag
voortgaat, dat het naulijks een enkelde graad op den tijd van honderd jaaren kan haaien,
zoo is het nochtans in deze konstige machine zoo samen gesteld, dat men met geringe
moeite, altijd zoowel de Loopbaanen als de Planeeten zelve, na die waaren Hemel stellen
kan, al was het na verloop van Duizend of nog meerder jaaren. de Aarde beweegt zig ook
in zijn jaarlijksche cirkel of Loopbaan, met een hellinge van zijn As van 66° 30' op de
Ecliptica, blijvende de Noorder Polus altijd na het Noorderdeel des Hemels, oft na het
teeken van Cancer houden, waardoor men ook ziet de veranderinge der Saisoenen, het
langen, en korten der dagen en nagten, het Equinoxium en de Winter en Somer Solstitu-
tium, ook ziet men de Aarde alle 23 uur 59" op zijn Ai rond draaien en haar eigen
dagelijksche beweging doen. - de Zon beweegt zig ook om haar eigen As alle 25 dagenen 6
uuren. hetwelk men zeer duidelijk kan ontdekken en zien aan de duistere vlekken die op
het kloot rond Lighaam derzelve geteekend zijn.
Beneden in den voet van het Konststuk ziet men nog verscheide fraaie werkingen;
vooreerst ziet men aan de westzijde een wijzer, den welken alle weeken eens om gaat
aantoonende de Planeet van ieder dag, met verscheiden verdeelingen, ook aanwijzende
de middag en middemagt. - aan de Noordzijde heeft men een wijzer die alle jaaren maar
eens omgaat, aantoonende de 12 maanden des jaars, als ook de datum van ieder dag der
maand, ook het Hemelsteeken waarin de Zon en Aarde zig bevindt, ook wanneer de zon
in ieder teeken gaat, met aanwijzing der graaden voor ieder dag van het jaar. Ook ziet men
wanneer de zon 's morgens en 's Avonds boven den Horisont rijst of daarbeneden daalt,
en dus de lengte der dagen en nagten, ook hoeveel noorder oft zuider Declinatie de zon
van den Equator heeft. Nog heeft men op dezelve plaat, het getal der Epacta en guide
getal of Manecirkel, en de Beweeging van 28 jaaren de Zonnecirkel, en zondagsletter, - -
Aan de Oostzijde van het konststuk heeft men ook eene wijzerplaat, op welke de waare
zonnetijd in uuren, minuten en seconden werd verdeeld: en binnen in de wijzer die de
Ueren aanwijst heeft men de Phase der Maane oft haare beweging rond de Aarde, van
29'/2 dagen; Ook heeft men in den Minuutwijzer nog eene mechanique beweeginge &- -
Dit alles verklaar ik door niemand anders, dan doorbovengemelden Persoon gemaakt te
zijn, welke daar en boven, het door mij ondergeschreven opgegeven Plan van de hellinge
van de Loopbaane der Planeeten tot de Ecliptica, en van derzelver Exentriciteitmet
zooveel schranderheid heeft uitgewerkt en daargesteld, dat zelfs een naukeurig waarne
mer de wijze hoe niet ontdekken kan.
Met genoegen geeve ik dit Getuigenisse.
was ondertekend
Van de Perre de Nieuwerve
131
