6. Christiaan Brunings (1736-1805), inspecteur generaal der rivieren van Holland en
West-Friesland, opziener van 's Gemeenen Lands Werken van Rhynland. Lid van de
Maatschappij sedert 1769.
7. Pybo Steenstra (overl. 1788) was schrijver van verschillende leerboeken, waaronder
de Grondbeginselen der Sterrenkunde, Amsterdam, 1775. Lid van de Maatschappij
sedert 1771(Zie over hem: Terpstra 1981. 170 en 206.)
8. Steenstra doelt hier op de Franse 'Académie des Sciences', die wel een dergelijke
reeks van goedgekeurde uitvindingen en werktuigen uitgaf. (Gallon 1735-1777.)
9. Christiaan Hendrik Damen schreef over barometrische hoogtemeting en luchtballon
nen. Hoogleraar sedert 1785, Lid van de Maatschappij vanaf 1784.
10. Eise Eisinga (1744-1828), wolkammer te Franeker en op het gebied van de astrono
mie een volstrekte autodidact, vervaardigde in de jaren 1774-1781 een planetarium in
het plafond van zijn woonkamer. Nog voor de voltooiing van het werk werd een
beschrijving ervan gepubliceerd door de Franekerse hoogleraar Jan Hendrik van
Swinden.
11Martinus van Marum was tevens directeur van Teylers Museum te Haarlem, en een
zeer veelzijdig natuurkundige. Zeer bekend zijn de door hem uitgevoerde experimen
ten op het gebied van de electrostatica. Van Marum's wetenschappelijke aktiviteiten
zijn uitvoerig behandeld in het zes-delige werk Martinus van Marum, Life and Work
uitgegeven op initiatief van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in de
jaren 1969-1976.
12. Damen refereert hier aan de koperen ecliptica vervaardigd door Jona Francis Robert.
13. De maan heeft op het Zeeuws planetarium inderdaad geen eigen beweging.
14. Vergelijk tabel 2.
15. Vgl. J.G. de Bruijn, Inventaris van de prijsvragen uitgeschreven door de Holland
sche Maatschappij der Wetenschappen 1753-1917, (Groningen, 1977), nr. 48.
16. Johannes Theodorus van der Kemp (1744-1811), arts te Middelburg van 1782 tot
1792. Werkte intensief samen met Van de Perre binnen het Natuurkundig Gezel
schap. Als docerend lid van dit Gezelschap gaf hij geregeld lessen in het Museum
Medioburgense, onder meer over de zintuigen, de hersenen en door hem genomen
proeven inzake het trommelvlies. Was in 1787 betrokken bij de 'oranjefurie' te
Middelburg, waarbij zijn huis geplunderd werd en hijzelf enige tijd moest onderdui
ken. (Onder meer bij Ds. H.J. Krom. met wie hij later het 'Nederlandsch Zendelings-
Genootschap' zou stichten.) (Zie: LH. Enklaar. De levensgeschiedenis van J.H. van
der Kemp tot zijn aankomst aan de Kaap in 1799, en Krom 1791b, 270.)
17. Egbert Philip van Visvliet (1736-1799), arts te Middelburg. (Zie: Fokker 1901, 174-
175.) Studeerde samen met Van de Perre te Leiden, zoals blijkt uit zijn Album
Amicorum in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag (sign. 132 G 40).
18. Onbekend bij Fokker 1901 en Nagtglas 1890.
19. Het was helaas niet te achterhalen op welk planetarium of welk tijdschrift Van de
Perre hier doelt. Zijn opmerking is des te merkwaardiger, daar dit Zeeuws planeta
rium duidelijk Engels geïnspireerd is. Mogelijk verwijst hij hier echter naar de manier
waarop de helling der planeetbanen is verwezenlijkt. Een dergelijke oplossing is ook
toegepast op de zeer eenvoudige demonstratie-planetaria van de Franse abbé Noliet.
Vgl. Noliet 1743, Vip. 74 (pl. 5).
20. Krom 1791, p. 4. Een zeer fraai ingebonden exemplaar van de beschrijving wordt
door Krom op 4 juli 1791 aangeboden aan het Middelburgs Departement van het
Zeeuwsch Genootschap. Dit exemplaar is nog ongeschonden aanwezig in de PBZ
(sign. 312 E 84).
21. Zeelands Chronyk Almanach 1792.33.
140
