bekende Zeeuwse dichter Jacobus Bellamy (1757-1786), noemde de groep zelf
bewust de 'genialische vrienden'. Ook Rau zelf had bepaald wel capaciteiten.
Reeds in 1787 werd hij tot hoogleraar in Leiden benoemd, amper 22 jaar oud. In
1795 werd hij vanwege zijn stadhouderlijke gezindheid terzijde geschoven. Iro
nisch genoeg werd hij toen als hoogleraar opgevolgd door Van de Perre's andere
beschermeling Johannes Henricus van der Palm2
Kabinet27
Over Van de Perre's Kabinet van Natuurkundige Werktuigen kunnen we kort
zijn. Niet alleen is in het voorgaande al veel van dit onderwerp ter sprake geko
men, maar bovendien is de inhoud van zijn collectie dermate interessant dat we
de gehele lijst als bijlage hebben opgenomen28. Anders dan bij de catalogi van
instrumentmakers, waarin een overzicht wordt gegeven van datgene wat op aan
vraag leverbaar was, is hier nu een lijst beschikbaar van datgene wat daadwerke
lijk door een serieuze liefhebber gebruikt is. Dergelijke overzichten zijn uiter
mate schaars29. Of zoals de catalogus zelf al zegt: Het betreft een 'Kabinet van
zelden voorkomende Natuurkundige Werktuigen'. Bovendien geeft ze een ge
heel eigen invalshoek ter beoordeling van de wetenschappelijke aktiviteiten van
Van de Perre.
Met de opbouw van zijn collectie is Van de Perre al begonnen in de periode dat
hij nog de stadhouderlijke vertegenwoordiger was. In deze beginperiode zal het
accent van de acquisitie wel voornamelijk op de demonstratie-modellen hebben
gelegen. Zeer geliefd waren in dat opzicht de voorbeelden uit het leerboek van
de Leidse hoogleraar W.J. 's-Gravesande 30. Diens eigen kabinet van demon
stratie-werktuigen is in 1743 door de curatoren van de universiteit ten behoeve
van het academisch onderwijs aangekocht, en heeft daarmee de grondslag ge
vormd van het Natuurkundig Kabinet - later het Natuurkundig Laboratorium -
van de Leidse universiteit. Het is nog steeds grotendeels bewaard gebleven,
evenals een dergelijke collectie die in 1762 op basis van 's-Gravesande's boek
voor de Engelse koning George III is vervaardigd31. Ook bij Van de Perre ko
men voorbeelden uit 's-Gravesande's boek voor, bijvoorbeeld ter demonstratie
van de valbeweging (Cat.nrs. 26-27) of voor de uitzetting van metalen (Cat.nr.
29)32.
10.3. Toestel van 's-Gravesande om te demonstreren dat een kogel sneller rolt vol
gens een cycloïde dan via een rechte lijn. (Cat.nr. 27.)
106
