rendeel van zijn initiatieven in eerste instantie bedoeld voor een maatschappelij
ke bovenlaag, maar met een duidelijk beoogde uitstraling naar lagere regionen
van de samenleving. Daarnaast mag zijn financiële steun aan een organisatie als
de Natuur- en Geneeskundige Correspondentie Sociëteit zeker als belangrijk
worden gekenschetst. Dit heeft het pionierswerk van deze opmerkelijke organi
satie stellig bevorderd. Bovendien maakte het hem - volgens de secretaris van de
Sociëteit - 'by geheel de geleerde wereld bekend door zyn Yver voor alle de tak
ken van Wetenschappen'2.
Als wetenschapsbeoefenaar mag Van de Perre's betekenis beperkt genoemd
worden. Zijn belangstelling is meer breed dan diepgaand. Hij is een verzamelaar
van ervaringen, geen analyticus. Het zijn de ervaringswetenschappen met een
direkte maatschappelijke relevantie, die zijn grootste belangstelling hebben. In
de wetenschappen zoekt hij niét de wiskunde, maar wèl de meteorologie; in de
theologie streeft hij niét naar een uitputtende exegese, maar wèl naar een senti-
mentalistische Godsverheerlijking. Niettemin is zijn bewondering voor hen die
dieper graven bijzonder groot. In zijn bibliotheek eert hij de 'mannen van kennis
en geleerdheid' door boeken met recente informatie en van een goed niveau.
Ook qua instrumentarium spaart hij kosten noch moeiteDoor zij n kabinet is hij
uitstekend voor experimenten toegerust. Wel betoont hij zich soms vrij naïef,
zoals bij de overwaardering van zijn planetarium, waarvan hij de beschrijving
waardig genoeg achtte om ter publicatie in te zenden aan de Hollandsche Maat
schappij der Wetenschappen. Zoiets toont duidelijk de geïsoleerde positie van
waaruit hij werkzaam was.
Zijn grootste wetenschappelijke betekenis ontleent Van de Perre zonder twijfel
aan zijn meteorologische observaties. Ze zijn vanuit een groot plichtsbesef ver
richt. Vooral zijn arbeid voor de Societas Meteorologica Palatina maakt hem
deelgenoot aan een zeer belangrijk stadium in de ontwikkeling van de synopti
sche meteorologie. In het verleden is hij op dit punt wisselend beoordeeld. De
uitspraken variëren van 'een ijverig voorstander en kundig beoefenaar der Phy-
sische Wetenschappen3, tot aan de opmerking dat 'over Van de Perre's zin voor
de wetenschap een onverklaarbare drukte is gemaakt'4. Zoals meestal zal de
waarheid wel ergens in het midden liggen. Als exponent van zijn tijd is Van de
Perre in ieder geval een boeiende persoonlijkheid. Misschien is het beeld dat Ja
cobus Scheltema ons in zijn Staatkundig Nederland geschetst heeft zo gek nog
niet. In 1806 beschrijft hij Van de Perre als 'een der aanzienlijkste en rijkste, te
vens een der nuttigste en meest beminde Regenten van zijnen tijd'; een man die
sedert 1778 in 'wijsgeerige rust' leefde, daarbij 'meer nuttig dan blinkende'5.
110
