11. Ibidem, III, eerste stuk (1786), 64.
(naar aanleiding van een aantal wijzigingsvoorstellen van de heer Esdré te Heusden).
Zie ook 'Plan', pag 10.
12. Ibidem, I, afd. 1,303 noot. Zie Van de Perre's kabinet, cat. nr. 89. Ook door anderen is
een dergelijke spiraal-thermometer wel gebruikt. Zie Labrijn (1945), 32.
13. Labrijn (1945), 25.
14. Terpstra (1981), 132 (nr. 26).
15. vgl. Labrijn (1945), 25: Het heeft tot ongeveer 1776 geduurd eer Van Swinden de ther
mometer bij de barometerstand aflas. Eerst in de 19e eeuw ging men de noodzaak
hiervan algemeen inzien.
16. Zie over dit onderwerp: A. Havinga, 'Windwaarnemingen in Holland in de achttiende
eeuw', Nieuwe Verhandelingen van het Bataafsch Genootschap der Proefondervinde
lijke Wijsbegeerte te Rotterdam, Derde reeks, Eerste deel, Eerste stuk. Rotterdam,
1948.
17. 'Plan van Weerkundige Waarneemingen', p. 15. Een aantal windsnelheidsmeters,
waaronder die van Pierre Bouguer (1698-1758), zijn in 1769 beschreven door de Leid-
se hoogleraar Johan Lulofs in 'Verhandelinge over de snelheid van den Wind', Verh.
HMWIX, derde stuk (Haarlem, 1769), 230-276; 661-666 (met afb.) Lulofs zelf had een
voorkeur voor de meter van Poleni. Zie uitvoerig: Havinga (geciteerd in voorgaande
noot).
18. Zie kabinet, cat. nr. 80 en Van de Perre (1782), 551.
19. Van de Perre (1782), 551vgl. 'Plan van Weerkundige Waarneemingen', 20 - 22; zie
kabinet, cat. nr. 106.
20. Zo wordt Van de Perre op 3 October 1783 namens de 'Heeren Directeuren' van de So
ciëteit bedankt voor 'het berigt met den Eudiometer'. (PBZ handschr. coll. (KZGW)
427.) Zie ook hoofdstuk IX.
21. Het laatst wordt Van de Perre vermeld in Verh. NGCSIII, eerste stuk (1786). In het
door mij geraadpleegde exemplaar (UB-Asd) waren althans geen weerkundige tabel
len aanwezig over het tweede halfjaar van 1781Het vierde en pas in 1793 uitgegeven
deel van de Verhandelingen ('behelzende weer- en ziektekundige waarneemingen van
1782 tot 1790') bevat niets meer aan informatie over Middelburg.
22. Zie voor algemene informatie over de Societas Meteorologica Palatina: Kington
(1974); Cappel (1980); Geurts Van Engelen (1983), 53 - 58.
23. Cappel (1980), 13.
24. Zie voor een beschrijving van de instrumenten: Vincent (1902), 86 - 95. Zie eveneens
Brachner (1983).
25. Een beknopte levensbeschrijving van Hemmer geeft Cappel (1980), 15 - 17.
26. Een overzicht van de belangrijkste observatoria en correspondenten van de Societas
Meteorologica Palatina staat afgedrukt bij Kington (1974), table 5.
27. Vincent (1902), 141 - 150.
28. Verh. HMW, I, (1754), 498 e.v.; vgl. Geurts Van Engelen (1983), 42.
29. RAZ, FA Schorer525.
30. Verh. NGCS I, derde afd. (1783), voorbericht V - VI. De hygrometer was een gewijzig
de versie van de hygrometer die in 1773 door De Luc was ontworpen. (Vincent (1902),
90.)
31. Brief van Johann Jakob Hemmner d.d. 18 wonnemonat mei) 1782: Bayerische
Staatsbibliothek München, sign. Ogm. 3216. Copie ontvangen door de vriendelijke
bemiddeling van Dipl. Met. Albert Cappel, Deutscher Wetterdienst Offenbach
/Main). Vgl. Cappel (1980), 19.
146
