d'une nouvelle construction, dont l'effet surpasse de beaucoup celui des frottoirs ordi-
naires. Harlem, 1789.Van Marum heeft deze publicatie aan 56 personen en instellin
gen in de Republiek present gedaan, waarvan drie in Zeeland (Van de Perre,
Zeeuwsch Genootschap, Ds. Drijfhout), (vgl. Forbes I (1969), 122 - 123.)
22. Een nieuw type elektriseermachine was in 1784 ontwikkeld door Walckiers de St.
Amand uit Brussel (Hackmann (1978), 139-140; 281). Van Marum had met dit instru
ment al kennisgemaakt tijdens een reis naar Frankrijk in 1785. (Forbes II, (1970)43).
Zie verder de beschrijving in Van de Perre's kabinet (Cat. nr. 155). Over pater Wol
schot is niets aan informatie teruggevonden.
23. Vriendelijke mededeling Kon. Bibliotheek 's-Gravenhage (brief d.d. 10 mei 1982).
24. Aanwezig in het FA Schorer, 77 (RAZ).
25. Zie: Van Benthem Jutting (1970), 63. (Cat. v.d. Perre Q 188.)
26. Cat. nr. 3 ('Byzonderheden en Liefhebberyen'). Gekocht door David Reghter voor
34,50). (vgl. ook: 'Pakketten' nr. 33: 'Gedrukte Muziek, van Lotens en andere'
2,12*).
26a. Voor Sebald Fulco Rau (1765-1807), zie: Van der Aa (1852-1878) NNBWIX, 842-
843. Zie eveneens Buijnsters (1973), 202 e.v. De Groot (I960), 52-53.
27. Wij gaan verder voorbij aan het Kabinet van Schilderijen (41 stuks 12 portretten)
dat in totaal 336,65 heeft opgebracht. Het bevatte werken van schilders als A. Bloe-
maert, Breugel, Bruggen, Correggio, Droogsloot, Van Gooyen, Van Mierevelt en an
deren.
Het 'topstuk' was een 'Zinnebeeldige en Grootsche Ordonnantie' doorCrayer 'mees-
terlyk en krachtig gepenceeld'. (Gekocht door de familie-notaris Van der Linde voor
ƒ64,50.)
28. Een aantal werktuigen zijn in de afdeling 'Byzonderheden en Liefhebberyen' onder
gebracht, en zijn dus niet in de bijlage opgenomen. Het gaat hieronder meer om:
nr. 6: Een Konst-Draaibank met 12 beitels, nr. 9: Een Glasblaazerstafel met zyn toe-
behooren, en nr. 10: Een Apparatus om Glazen te slypen, met eenige kopere kommen
en anders.
En zeer merkwaardig en kostbaar stuk onder de 'Liefhebberyen' betrof een 'konstig
samengestelde Reis-koffer'. Hierin was een compleet bed ondergebracht, een arm
stoel met gemak, een bijna ronde tafel, en verder nog een groot aantal hulpmiddelen,
waaronder een theeservies en 'een geheel toestel om zich zelf te klisteeren'Op de vei
ling bracht het stuk het kolossale bedrag van 336 op.
29. Vgl. Turner (1967), 216, waarin tevens een uitvoerige inventaris van de instrumenten
collectie van John Stuart, third Earl of Bute (1713-1792). Zeer recent is de beschrijving
van de in 1982 teruggevonden verzameling van Elizabeth Ilive, Countess of Egre-
mont (c. 1770-1822). Zie: Alison McCann, 'A Private Laboratory at Petworth House,
Sussex, in the Late Eighteenth Century', Annals of Science, 40 (1983), 635-655. Derge
lijke volledige beschrijvingen van de instrumentencollecties van welgestelde achttien
de eeuwse amateurs ontbreken voor Nederland. Wel bestaan er gelukkig zeer degelij
ke overzichten van de verzamelingen bij enige instellingen en musea. Zie hiervoor on
der meer: Bos (1968), Crommelin (1951), Engberts (1970), Lavèn Van Cittert Ey-
mers (1967) en vooral Turner (1973). Vgl. ook noot 31 41.
30. Guilielmus Jacobus 's-Gravesande, Physices Elementa Mathematica, Experimentis
Confirmata; Sive Introductio ad Philosophiam Newtonianam, 2 vols,. Lugd. Bat.,
1720-21117252; 17423; 17484. Het eerste deel is door J. Engelman in het Nederlands
vertaald: Wiskundige Grondbeginselen der Natuurkunde, door Proef-ondervindingen
gestaafd, ofte Inleiding tot de Newtoniaansche Wysbegeerte, Leiden, 1743.
Zie over hem: C. de Pater, 'Willem J. 's-Gravesande (1688-1742), in de voetsporen
van Newton', opgenomen in: Kox Chamalaun (1980), 70 - 80.
153
