dames van den eersten rang' met behulp van fysische proeven op te voeden tot
'Filosophische Dames,.verstandige Gezellinnen voor braave Heeren, en erva
ren Moeders,.., voor talrijke kinderen'45. Mocht het Middelburgse Damesge
zelschap wat dit betreft dus niet een 'eenling in zyn soort' zijn, zoals de Zeeuw-
sche Chronyk Almanach in 1786 stelde, het is wel een unicum geworden. Dank
zij Van de Perre's drang om alles officieel met 'Wetten' te regelen en in genoot
schappen onder te brengen is in augustus 1785 de enige formeel opgerichte ver
eniging van dit type tot stand gekomen: het Middelburgs 'Natuurkundig Ge
nootschap der Dames'.
Het Genootschap was - evenals het Natuurkundig Gezelschap der Heeren - aris
tocratisch getint. De eerste ledenlijst vermeldt in ieder geval uitsluitend de na
men van welgestelde Mevrouwen en Jonkvrouwen46. Slechts twee predikants
vrouwen, te weten 'mejuffrouw A.P. Ballot, geboren Buijs en mejuffrouw M.
Drijfhout, geboren van Beem', werden bij wijze van gunst als 'extra-ordinaire
leden' toegelaten. Hun beider echtgenoten (Ds. C.H.D. Balloten Ds. A. Drijf
hout) fungeerden dan ook voor het Genootschap als respectievelijk docent/se
cretaris en als thesaurier. Qua omvang zou het Genootschap maximaal veertig
leden mogen omvatten, die om de veertien dagen op woensdagavonden van zes
tot half negen bijeen zouden komen, in dezelfde ruimte waarin normaliter ook
het 'Physisch Gezelschap' zou vergaderen.
Het karakter van het Dames Genootschap was echter toch wel iets anders dan
dat van het Heeren Gezelschap. Het 'Heeren-Physica' vergaderde wekelijks en
verzorgde de lessen door een aantal verschillende leden bij toerbeurt een voor
dracht te laten houden. Weliswaar waren hiervoor in principe een aantal 'doce
rende leden' aangewezen, maar ook contribuerende leden vervulden regelmatig
een 'leesbeurt'. Bovendien bestond bij de Heren reglementair de mogelijkheid
om ook andere zaken aan de orde te stellen dan die, welke in Nollet's Natuur
kundige Lessen waren omschreven.
Bij de Dames lag dit anders. Zij zouden zich uitsluitend tot Noliet beperken, en
verder zou men - aldus de Wetten - 'met meerderheid van stemmen een Heer
verkiezen' die 'in de Proef-ondervindelijke natuurkunde genoegzaam ervaren'
moest zijn, en die voor hen als 'Docent' met een jaarwedde van 'honderd zilve
ren Ducatons' 315,-) de lessen zou verzorgen. Zoals hierboven reeds is ver
meld viel de keuze van de Dames daarbij op de predikant Ds. C.H.D. Ballot, de
grootvader van de beroemde meteoroloog C.H.D. Buys Ballot (1817-1890).
Maar de 'Docent' was niet de enige 'Heer', die de Dames nodig achtten. Op een
soortgelijke wijze zou men ook nog verkiezen 'Een Heer, die het Praesidie zal
waarneemen in de Vergaderingen' en die de belangen van het Genootschap naar
buiten toe zou behartigen. Uiteraard werd in deze post onze Van de Perre aange
steld. Drie Dames zouden samen met hem de Directie vormen, en zij zouden bij
'blinde loting of trekking' worden aangewezen.
Als de eerste drie 'Directrices' wees het 'lot' de dames J. van de Perre, gebo
ren Van den Brande, A. Huijssen van Kattendijke, geboren Hurgronje en A.M.
Mathias Pous, geboren Steengracht aan. De eerste gewone bijeenkomst van het
'Dames-physica' vond plaats op 9 november 1785, en ook deze vergadering werd
uiteraard weer geopend met een 'aanspraak' door president Van de Perre.
In deze rede, die zelfs in druk is verschenen betoonde Van de Perre zich zeer
ingenomen met het volgroeide initiatief, 'met mijne eigene handen hier ge
plant'46. Hij koestert dan ook hoge verwachtingen van de Dames: De vruchten
39
