6. DE GEBEURTENISSEN IN 1787 6.1 De toestand in de Republiek en met name in Zeeland In de jaren 1785-1787 ging het bepaald slecht met de Republiek - de oorlog tegen Engeland was rampzalig verlopen - èn met het stadhouderschap1Ter opvijze ling van zijn tanende populariteit bezocht Prins Willem V tijdens een tournee door de Nederlanden in juni en juli 1786 ook Zeeland. De stadhouder en zijn ge volg verbleven daarbij voornamelijk in de provinciehoofdstad, van waaruit al lerlei uitstapjes werden ondernomen. 'Nimmer waaren de Burgers van Middel burg, door eene algemeener blydschap bezield als heden'2. De avond van de 25e juli vertrok het stadhouderlijk gezin per schip uit Middelburg. De stadhouder begaf zich met zijn gevolg naar paleis het Loo, waar hij al de win ter van 1785/86 had doorgebracht en vanwaar hij vóór het Zeeuwse bezoek naar Nijmegen en Kleef was gereisd. Later verbleven de Oranjes op het Valkhof in Nijmegen (1786/87). Hoe was de situatie ondertussen in Zeeland? 'In 't begin van 1787 waaren de verdeeldheden in Zeeland aanmerkelijk toege nomen. Zierikzee en Vlissingen hielden het met het Patr. systema, eerst gem. stad echter meer in navolging der Hollandsche volkspartij, dan de andere'3. Middelburg en Goes waren prinsgezind, Tholen stond op het punt patriottisch te worden, Veere was verdeeld. N.C. Lambrechtsen, die we hierboven reeds citeerden, doet een enigszins ont hutsende mededeling, die de complottheorie lijkt te bevestigen: 't was dus noodig in Zeeland een coup te doen, daar anders de meerderheid aan de zyde der Patr. steden welhaast zou geweest zijn, waardoor dus de stem van Zeeland ter Generaliteit zig by Holland Overijssel en Stad en Lande zou gevoegd hebben'4. 6.2 De bom gaat barsten Gaan we nu over tot de beschrijving van de troebelen in Middelburg, waarover Colenbrander meldt: 'Middelburg dreunde van de geweerschoten door prinsgezinden en Patriotten op elkander gelost'5, en waarover Vijlbrief weet te vertellen: 'In Zeeland raakte het Oranjegezind gemeen in beweging en vooral te Middel burg heerste bijna de hele maand juli de Oranjeterreur'6. Over de directe aanleiding tot de geweldsuitbarsting te Middelburg zij n alle door mij onderzochte bronnen het wel eens. Maar wat betreft de dieperliggende oor zaken wordt verschillend gedacht. Zeer interessant hierbij zijn enige opmerkin gen in een rapport over de plunderingen te Middelburg, opgemaakt door een of ficiële onderzoekscommissie in 1796 en te vinden in inv.nr. 2020 van de Staten archieven van Zeeland. Aanvankelijk zouden de plunderingen al 8 maart 1787 uitgevoerd worden, doch 'twee aanmerkelijke hinderpaalen deeden zich op'; 1de patriotten waren op hun hoede; 2. 'de braavste leeden der regeering waaren nog meester. Aarnout (Kien) van Citters was woedend en vertelde zijn 'eedverwant' Hui- brecht de Haze Bomme dat hun plan in duigen lag. Op dit belangwekkende rap port kom ik in hoofdstuk 7 terug. 65

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1984 | | pagina 111