Van het Nieuwe Testament worden genoemd een exemplaar van de verbeterde
uitgave van Jan Utenhoves vertaling uit het Grieks door Joannes Dyrkinus, die
gedrukt werd te Emden in 1559 en een andere vertaling-de katholieke vertaling-
van de Leuvense augustijnermonnik uit St.-Maartensdal Nicolaus van Winghe,
gedrukt bij Plantijn in 1566. Opvallend aanwezig zijn de vele psalmvertalingen,
waarvan de beroemde vertaling van Jan Utenhove met maar liefst zeven exem
plaren (1 uit 1558, 2 uit 1561 en 2 uit 1566; de overige 2 zijn niet gedateerd in de
catalogus) het best vertegenwoordigd is. Van deze vertaling is bekend, niet al
leen dat zij onze interessantste psalmvertaling was, maar ook dat zij berustte op
een wetenschappelijk taalkundige grondslag, zoals ook het geval was met Uten
hoves vertalingen van gebedendie te Londen in de Nederlandse Gemeente wer
den gehanteerd. Juist vanwege Utenhoves bijzondere taalkundige opvattingen
echter, zo merkte in onze tijd een Londense predikant op, heeft de steile predi
kant P. Datheen niet gerust tot Utenhoves vertalingen ook te Londen door zijn
eigen 'slordige verzameling deprimerende gebeden en [door] een psalmberij
ming, waarmee al vaak genoeg de draak is gestoken' waren vervangen39. Ons zal
het wellicht interesseren dat Radermacher nog meer redenen had om zich met
Utenhoves werk verbonden te voelen en om zoveel exemplaren van zijn werk
zorgvuldig te bewarenJJet is bekend dat Radermacher reeds in 1561 diaken was
van de Nederlandse Gemeente te Londen; na in 1568 vermoedelijk kortstondig
lid te zijn geweest van de Italiaanse Gemeente, werd hij in 1569 ouderling in de
Nederlandse gemeente. Hij betoonde zich ook later steeds een actief deelnemer
aan het wel en wee van die Londense Gemeente. Het moet hem daarom bijzon
der hebben aangesproken dat de Gentse edelman Jan Utenhove (1520-1565) die
te Gent een leerling van Joris Cassander - de Erasmiaan bij uitstek! - was ge
weest en die daarna aan de Leuvense universiteit verder was gevormd, een van
de oprichters van de Nederlandse Gemeente te Londen was. Bovendien zal Ra
dermacher als Akenaar ook wel op de hoogte zijn geweest van het feit dat Uten
hove tot de dertig families behoorde die in 1544 voor de geloofsvervolging naar
Aken vluchtten en daar een Waalse Gemeente stichtten40.
Naast deze psalmvertalingen vinden we in de catalogus ook nog drie exemplaren
van de 26 Psalmen te Londen ghebruycktve. rmeld. Deze vertaling is-het wordt
eentonig, lezer - eveneens van de hand van Jan Utenhove. Zij werd te Emden
gepubliceerd in 1558. Verder wordt telkens één exemplaar vermeld van de vol
gende psalmvertalingen: het Psalter (Delft, 1498), 'Psalter Daviddoor Mr. Jan
Campensis, Leyden 1535'41, Zouter (Antwerpen, 1540) en natuurlijk de 'Psal
men P. Datheni' (Heidelberg, 1566).
Uit de veilingcatalogus blijkt ook Radermachers historische belangstelling. Men
vindt erin bv. de titels van de volgende kronieken: 'Cronijke van Brabant, etc. tot
1530. t'Antwerpen', Jan Reygersberchs Cronijke van Zeelandt (Antwerpen,
1551), de Gheschiedenissen in Neerlont tot Anno 1566maar ook uit de periode
van na 1568 vindt men de nodige titels op historisch gebied. Enige belangstelling
voor Nederlandse literatuur kan Radermacher evenmin worden ontzegd. In zijn
bezit waren de Gentse Spelen van Sinne uit 1539 en twee ongedateerde exempla
ren van Matthijs Casteleins Const van Retorijcken. Hoewel ik slechts de afdeling
Nederlandstalige boeken uit deze veilingcatalogus heb kunnen raadplegen, kon
ik toch vaststellen dat er voor boekhistorici nog heel wat meer interessante titels
in te vinden zijn. Deze catalogus is zeker een nadere studie waard!
Is er dan niets in deze catalogus dat wijst op een meer specifiek taalkundige be-
12
