de onlieflicheyt schroemende, hun also aen andere cierlijke spraaken verlecke-
ren dat sij haere eyghene verachten ende gheen dink min en denken dan in haer
eyghene tale te schrijven. Want sij also denken: is't so dat ic den wech weet om
mijne tale cierlijken ende rijkelijken te gebruyken, wie sal mijnen sin willen
volghen ende de reghels leeren waerbij sulke geschriften verstaen ende geoor-
delt sullen worden? Indien ic ook den onghereghelden menschen gereghelde
geschriften voorstelle: sij en sullen't niet verstaen, maer verwerpen ende bespot
ten. Ende die in Grieks, Latijn ende andere, schoone spraken geoeffent sijn en
de mijn verbetert Duytsch geschrift oordelen konnen, die en begeren het sekere
dat sij in andere talen kennen voor het onsekere niet te laten, niet wetende of sij
yet goets in 't voorschreven Duitsch vinden sullen ende also gaet alle mijnen ar-
beyt verloren. Meenighe en lesen ook nemmer meer Duitsch, die andere spra
ken konnen, omdat in dese tale niemants eygentlijk eenighe weerdighe saken ge-
tracteert en heeft (uutghenomen weinich historiën ende wat anders) dat eenen
mensche vannoden is te weten, ofte sij konnen't veel lichtelijkerende vastelijker
vaten uut de Grieksche ende Latijnsche fonteinen van alle consten ende van au-
de wonderen. In dese vremde spraken leeren sij welsprekenheyt ende constelijk
schrijven duerdat sij de reghelen daeraf beschreven vinden. Ende omdat in onse
moedertale alle de nootelixten kunstreghels gebreken, namelijk: woordenre-
ghel, redenreghel ende kunste van uutsprake (latende de andere vyer vrije con
sten staen, die dese 3 nochtans ook helpen ende van desen geholpen worden) so
en kan de Duitsche leser der gheleerden overgesette of Duitsgeborene schriftui-
ren niet verstaen, ende qualijken isser oik yemants die wat goets getrowlijken
over kan setten. Waeraf wij d'experiëncie syen onder anderen bij de menichder-
hande oversetzels der bijbelen in onse tale waeraf noch niet één en is dat mach
gheleeken worden bij eenich oversetzel dat oft Hoichduitsche, oft Fransoisen,
oft Engelschen in haer tale hebben. Ende hieruut volghen ende worden versterkt
so deerlijke schueringen van religiën, sonderlijken in onse landen meer dan in al
le anderen, want elk wil vaststaen op de scherpe woorden van sulken oversetzel
als hij voor 't beste howdt, daar ook well Latijnsche, Gryeksche ende Hebreu-
sche texten min achten dan de sijne, die nochtans met ontallighe veel fauten be
smet is.
Mitsdien dan dat noch weibeschrevene kunsten, noch heilighe schriftuyre wel en
kan overgheset worden, noch van eenighe loflijke saken in onser sprake wel
gheschreven oft gehandelt worden, noch onse ghemeene man oik gheen welghe-
sproken oft - gheschreven redene verstaen noch oordeelen en kan (welke noch
tans yegelijk wel te verstaene meint ende oordelen wil, dickwijls met grooten las
ter ende schade) tensij dat sij eenen woordtreghel geleert hebben (welk de ghe
leerden: Grammaticam noemen) dien sij eerst vooral volghen ende daerduer
voorder tot redenreghel (bij den geleerden: Dialecticam) ende eindelijk tot
kunste van uutsprake (anders: Rethoricam) geraken mueghen ende also tot nu
toe niemants van de gheleerde sulks en bestaet, 't sij dat se vresen van berispt te
worden in stede van dank t'ontfangen oft dat se sulks niet en hopen volcomelijk
tot haerlieder lof te connen volbringhen, hebbende daerom liever haeren tijt in
andere talen te besteden ende sulks te schrijven waerbij haere geleertheyt bij
den gheleerden blijken ende vernaemt werden moghe, daer nochtans ons naes-
ten ghemeen proufijt ende hyerduer Godts eere meer behoorde gesocht te wor
den dan onse eyghene lof ofte proufijt; so hebbgje, dit aensiende, beweecht ge
weest te ondersoeken hoe men tot een beghinsselen van desen mochte comen
44
