publiek. Hoewel ze vele overeenkomsten vertoonden met de genootschappen van de
zgn. 'tweede generatie', mogen ze hieraan niet gelijkgesteld worden. Vgl. Mijnhardt,
'Het Nederlandse genootschap', noot 53. Een informeel en niet gereglementeerd
dichtgezelschap kwam in Middelburg omstreeks 1715 tot stand rond de persoon van
Pieter de la Rue (1695-1770). Andere leden waren Johan Steengracht en Pieter Bod-
daert. Dit gezelschap bezorgde de uitgave van Dichtlievende Tijdkortingen. Het eerste
deel verscheen in Leiden in 1718, het tweede een jaar later. Vgl. N.C.Lambrechtsen,
'Hulde aan de nagedachtenis van den Heer Pieter de la Rue, schrijver van het gelet
terd. staatkundigen heldhaftig Zeeland' in: Nieuwe Verhandelingen van het Zeeuwsch
Genootschap, III (Middelburg, 1821) 5-6.
18. Vgl. D.Schoute, 'De Geschiedenis van het Natuurkundig Gezelschap te Middelburg'
in: Archief ZGW(1923) 3-4. Of Desaguliers ook werkelijk Middelburg bezocht heeft,
staat niet vast. De enige bron is L.Bomme (1727-1788); recent onderzoek heeft echter
geen nadere informatie over Desaguliers' Middelburgse bezoek opgeleverd. Vgl.
W.S.S. van Benthem Jutting, 'Leendert Bomme 1727-1788' in: Archief KZGW(1969)
21-35, en J. A.van Reyn, 'John Theophilus Desaguliers, 1683-1983', Thoth, 34 (1983)
165-204.
19. Zie voor L.Stocke (1710-1775), J.C.de Man, 'Leonardus Stocke - eene Historische
Bijdrage', Tijdschrift van de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Genees
kunst, 11 (1856) 3-30; P.H.Kramer, 'Leven, Werken en Geheimmiddelen van Dr.Le
onardus Stocke, geneesheer-specialist te Rotterdam van 1747-1775', Rotterdams Jaar
boekje, 4e reeks, no. 2 (1934) 1028 e.v.; A.W.Prins, 'Leonardus Stocke. Fysiko-The-
ologie en Materialisme in de Achttiende Eeuw in Nederland', Algemeen Nederlands
Tijdschrift voor Wijsbegeerte, (1983) 95-109. De gegevens over deze twee gezelschap
pen zijn ontleend aan L.Stocke, Afscheidsredevoering over de voornaamste voorwer
pen der natuur- en bespiegelende ontleedkunde (Utrecht, 1746). Stocke was naast do
cent en arts ook een bekwaam onderzoeker. Hij publiceerde in de Transactions van de
Royal Society en leverde ook materiaal aan P.Musschenbroek. Vgl.C. de Pater, Petrus
van Musschenbroek (1692-1761), een Newtoniaans natuuronderzoeker (Leiden, 1979)
33.
20. Vgl.T.Dekker, 'De popularisering der natuurwetenschap in Nederland in de achttien
de eeuw', Geloof en wetenschap, 53 (1955) 173-188; J.Bots, Tussen Descartes en Dar
win. Geloof en Natuurwetenschap in de 18e Eeuw in Nederland (Assen, 1972); voor de
rol van dit concept in de Nederlandse Verlichting, W.W.Mijnhardt, 'De Nederlandse
Verlichting: een terreinverkenning' in: Figuren en Figuraties. Acht opstellen aangebo
den aan J.C.Boogman (Groningen, 1979) 8-13.
21. De ledenlijst (Stocke, Afscheidsredevoering, voorbericht) is hiertoe vergeleken met
de gegevens in H.M.Kesteloo, 'De stadsrekeningen van Middelburg IX, 1700-1810'
in: Archief ZGW (1902).
22. Nagtglas, Levensberichten,11, 245-247; Stocke, Afscheidsredevoering, 55; P.J.Buijn-
sters, 'Petronella Johanna de Timmerman', Literatuur,1 (1984) en H.J.Zuidervaart
H.Hoitsma, 'Een Zeeuws planetarium uit de.tweede helft van de achttiende eeuw',
Archief KZGW (1982) 74-75.
23. Vgl.Schoute, 'Natuurkundig Gezelschap' en De Man, 'Stocke', 10. Bij geen van de
Walcherse genootschappen in de achttiende eeuw ging het initiatief dus uit van regen
ten.
24. Vgl.H.van Dijk en D.J.Roorda, 'Sociale mobiliteit onder regenten van de Repu
bliek', Tijdschrift voor Geschiedenis, 84 (1971) 306-328 en iïdem, 'Het patriciaat in
Zierikzee tijdens de Republiek' in: Archief KZGW (1979) 1-126. Ook de andere Mid
delburgse genootschappen bleken eenzelfde gesloten karakter te hebben.
Vgl.W.W.Mijnhardt, 'Sociability in Walcheren'.
25. AZGW, inv.no.3, 30 maart 1768.
72
