koersverlegging. De defensieve strategie werd opgegeven. Samen met de pro-
gressief-burgerlijke partijen moest worden gewerkt aan een oplossing der crisis.
Dit betekende dat de SDAP haar politieke isolement moest opgeven. Conces
sies aan de burgerlijke partijen waren noodzakelijk. Het socialistische ideaal van
een socialisatie der produktiemiddelen werd opgegeven en ingeruild voor een
ordeningsgedachte: een ordening van het economisch leven, die het kapitalisme
in wezen onaangetast liet79.
Reeds in april 1935 had de Amsterdamse journalist Meyer Sluyser op een verga
dering in Vlissingen de contouren van het Plan uiteengezet8". Begin 1936 werd
een plaatselijke commissie geïnstalleerd, die als taak had de coördinatie van alle
activiteiten die op de propaganda voor het Plan waren gericht81Voor de eigen
leden werden cursussen georganiseerd, bedoeld om de economische grondsla
gen van het Plan te verduidelijken82. In de loop van 1936 en '37 nam de propa
ganda op plaatselijk niveau een geweldige omvang aan. Openbare vergaderin
gen werden belegd, waarop sprekers uit het land werden uitgenodigd. Zo kwam
in september '36 de Amsterdamse wethouder S.R. de Miranda spreken over het
Plan en zijn ervaringen in de hoofdstad, waar de sociaaldemocraten al in 1934
een begin hadden gemaakt met het opstellen van een economisch programma,
gericht op terugdringing van de werkloosheid. De Miranda achtte werkloos
heidsbestrijding binnen de gemeente wel degelijk mogelijk. Zijn plan voorzag in
de bouw van arbeiderswoningen, verbetering van het verkeer en stadsverfraai-
ing. Uitvoering van deze projekten zou in de ogen van de wethouder werkverrui
ming en koopkrachtverhoging betekenen, waarmee niet alleen de belangen van
de arbeiders waren gediend, maar ook die van de middenstand en het stads
bestuur83.
De 1 mei-viering werd door de Vlissingse sociaaldemocraten aangegrepen om
een Plan-spel op te voeren, waarin de abstracte theoriën van het Plan aanschou
welijk werden gemaakt84. De colportage met 'Vrijheid, Arbeid, Brood', in 1933
geïntroduceerd als orgaan tegen het fascisme en communisme, bereikte in de ja
ren '36 en '37 een hoogtepunt. Vlugschriften tegen de NSB en de bezuinigings-
politiek van de regering werden uitgedeeld. Aan de werklozen gerichte manifes
ten, alsmede brochures, getiteld 'Het Plan van de Arbeid en de Middenstand' en
'Het Plan en de Landbouw' werden in grote oplagen verspreid85. Al deze activi
teiten, die tot de landelijke verkiezingen in mei '37 duurden, waren erop gericht
de nationale problemen onder de aandacht van de stadsbevolking te brengen.
De sociaaldemocraten waren zich bewust van het feit, dat de mogelijkheden om
vanuit de gemeente initiatieven tot terugdringing van de werkloosheid te nemen
zeer beperkt waren. Toch was hun optimisme groter dan in de voorgaande jaren.
Dit werd duidelijk uit de discussies naar aanleiding van de gemeentebegroting
voor 1936. De Meij hoopte, dat de opleving van 'De Schelde' de gemeente wat
meer financiële armslag zou geven, waardoor de zelfstandigheid van de gemeen
te werd versterkt86. De anders zo gematigde Van Hal twijfelde aan de juistheid
van de in het verleden door de SDAP gevoerde politiek. De gemeente moest zich
in zijn ogen veel minder sterk aan de voorschriften van het rijk binden. Vol
enthousiasme wees hij op de perspectievendie het Plan de Vlissingse bevolking
bood. Woningbouw, krotopruiming en stadsverfraaiing waren projekten, die in
het kader van het plan in Vlissingen konden worden gerealiseerd8 De socialisti
sche raadsleden achtten echter de volledige uitvoering van het Plan alleen dan
mogelijk, indien de SDAP op landelijk niveau meer invloed kreeg.
127
