DE BESLUITVORMING IN ZEELAND
Voor het verkrijgen van inzicht in het besluitvormingsproces op gewestelijk ni
veau, blijken vooral de besluiten van de Staten van Zeeland een goede bron.
Niet ten onrechte heten de vergaderverslagen van de Zeeuwse staten 'Notulen'.
De verschillende standpunten en soms zelfs de discussies komen hierin beter uit
de verf dan in de 'besluitenboeken' van andere gewesten en van de Staten-Gene-
raal.
Het ontwerp-octrooi werd aan de leden der Zeeuwse staten toegezonden met
het verzoek om de afgevaardigden te gelasten op alle punten, maar met name
met betrekking tot de door de verenigde provinciën te verlenen steun33. Op 4 de
cember begon men aan de behandeling van het concept34. De vertegenwoordi
gers van Vlissingen verlangden dat er allereerst een besluit genomen werd over
een aantal voor hun stad belangrijke zaken: Wie zouden de bewindhebbers kie
zen, waar zouden deze resideren, waar zouden de schepen worden geëquipeerd,
waar zouden ze binnenkomen? Protesten van andere leden volgden: eerst dien
de men voort te gaan met het lezen van het concept; de Vlissingse problemen
zouden wel aan de orde komen bij de artikelsgewijze behandeling. De vertegen
woordigers van Veere, net als Vlissingen aartsrivalen van Middelburg, kondig
den echter aan dat ook zij deze zaken nu al aan de orde wilden stellen. Nadat alle
partijen hun standpunten en bezwaren omstandig naar voren hadden gebracht,
kwam men er ook na lange beraadslagingen niet uit en werd de zaak verdaagd35.
Een dag later vond een meerderheid dat men het concept puntsgewijs diende te
behandelen, maar de Vlissingers bleven dwarsliggen; zij verklaarden zich hier
voor niet gelast. Twee dagen later, op 7 december, verklaarden ze tenslotte wel
in te kunnen stemmen met de voorgestelde volgorde van behandeling.
Het ontwerp kon gelezen worden. Aangekomen bij het artikel over de te verle
nen vrijheid van tol, bleek dat de Rentmeester der Domeinen Bewesterschelde
een rekest had ingediend waarin hij nu juist verzocht om verhoging van de tollen
om de rentelast die op de domeinen rustte, te kunnen betalen. In de vaste volgor
de-Eerste Edele, Middelburg, Zierikzee, Goes, Tholen, Vlissingen, en Veere -
werden de standpunten uiteengezet. Malderee, de vertegenwoordiger van Mau-
rits, verklaarde liever vrijdom van tol te verlenen dan de compagnie te 'difficul-
teren'. De Middelburgers sloten zich hierbij aan, maar verlangden wel een zeke
re afkoopsom van de compagnieZierikzee formuleerde iets strengere eisenZij
wilde de vrijdom alleen verlenen als er afdoende afkoop plaats zou vinden. De
vertegenwoordigers van Goes vonden dat men de totstandkoming van de com
pagnie niet moest tegenhouden, al vonden ze een afkoop gewenst. Tholen sloot
zich hierbij aan. De Vlissingers gingen met een vrijdom voor een periode van zes
jaar accoord. Veere conformeerde zich met de Eerste Edele36.
Ook over de verzochte vrijdom van de convooigelden bestond verschil van me
ning. Opnieuw vonden de vertegenwoordigers van de Eerste Edele, van Middel
burg en van Veere, dat de nieuwe compagnie op dit punt niet belemmerd diende
te wordenZierikzee en Tholen wilden het verzoek afslaanGoes en Vlissingen
namen opnieuw een tussenstandpunt in. Opmerkelijk is, dat de volgende dag de
tegenwerpingen van Zierikzee, Tholen en Vlissingen ingetrokken werden.
Klaarblijkelijk vond men in de meegekregen lastgeving voldoende ruimte om
alsnog de verzochte vrijheden zonder meer te verlenenHet is immers niet aan
nemelijk dat de afgevaardigden van deze drie steden in een dag nog ruggespraak
35