scheepvaert ende trafficque mitsgaders van de goede ingesetenen vandien, duerdien met
die middelen denselven beleth wordt om elcx apart aldaer langer te vaeren ofte traffycqe-
ren, sonder genomen, mishandelt ende in uuytgenomen groote schade, verderff ende ver
driet gebracht te worden.
Soo is't dat wij, begerende daerinne sulcx te voorsien. dat de voorseyde ingesetenen niet
alleen bij haere voorgaende navigatien, traffycque ende hanteringen wordden geconser-
veert, maer oock dat haer welvaeren ende traffycque sooveele mogelijck soude mogen toe
nemen, met rijpe deliberatien van raden ende uuyt hoochdringenden oorsaecken, goetge-
vonden hebben, dat de scheepvaert, handelinge ende commercien in de quartieren van
WestindienBrasil ende Africa voortaen nyet anders en sal werdden gedreven dan met ge-
meene vereenichde macht van de coopluyden eyde ingesetenen deser landen ende dat tot
dien eynde opgerecht sal wordden een generale compaignie, die wij uuyt sonderlinge affec
tie totten gemeenen welstant ende omme de ingesetenen vandien te conserveren in goede
neeringe ende welvaert, sullen mainteneren ende verstercken met onse hulp, faveur ende
assistentie, voor sooveele den jegenwoordigen staet ende gesteltenisse der landen eenich-
sints can dragen ende daertoe voorsien met behoorelijck octroy ende mette privilegiën en
de exemptien hiernavolgende.
Te weten:
1.
Dat niemant van de ingebooren ofte ingesetenen deser landen, anders dan alleene uuyten
naeme van dese vereenichde compaignie uuyt dese vereenichde Nederlanden noch oock
van buyten d'zelve landen sal mogen varen oft negotieren opte custen ende landen van Af
rica, van den Tropico Cancri tot Cabo de Bonne Esperansa, mitsgaders opte landen van
America, van de Strate van Maggalanes tot Terre Nova, mette eylanden tusschen beyden
gelegen, opte verbeurte van dat de schepen ende goederen, die bevonden sullen worden
opte voorseyde custen ende gewesten te handelen, datelijck vanwegen de voorseyde com
paignie aengetast, genomen ende als verbeurt gehouden sullen mogen worden, uuytgeson-
dert alleen dat degeenen die voor date van dit octroy, uuyt dese ofte andere landen op eeni-
ge der voorseyde custen uuytgeloopen ofte uuytgesonden sijn, hunne handelingen totten
uuytcoop haerder goederen ende wedercommen in dese landen toe, sullen vermoegen te
continueren ende langer niet. Behoudelijck dat na den eersten November in den jaere 1606
nyemant eenige schepen ofte goederen sal mogen uuytseynden na de quartieren in desen
octroye begrepen, al waer't dat voerdate vandien dese compaignie noch nyet eyntelijck en
ware geslooten, maer sullen daerinne versien sulx als't behoort tegen dengeenen die we
tens in fraude van dese onse goede meyninge ende 't gemeene besten soucken te frustre
ren.
2.
Dat voorts de voorseyde compaignie op onsen naeme binnen de limiten hiervooren gestelt
sal mogen maken contracten, verbintenisse ende alliantien mette Princen ende naturellen
van de landen daerinne begrepenmitsgaders aldaer eenige fortressen ende verseeckerhe-
den bouwen, gouverneurs, volck van oorloge ende officiers van justitie ende tot andere
nootelijcke diensten tot conservatie van de plaetsen, onderhoudinge van goede ordre, po
litie ende justitie, eensamentlijcke tot vervoerderinge van de neringe stellen, populatie
van vruchtbaere ende onbewoonde quartieren mogen bevorderen ende alles doen dat den
dienst der landen proffijt ende vermeerderinge van de handel sal vereyschen.
Ad art. 2:
Het octrooi verleend aan de VOC (art. 35), het 'Project' (p. 7) en het 'Rapport' spreken nog
van het maken van contracten op naam van de Staten-Generaal der Verenigde Nederlanden
'ofte hooge overicheyt derselver'. Het weglaten van deze toevoeging is opmerkelijk. Wellicht
hield men bij het VOC-octrooi nog rekening met de mogelijkheid dat de compagnie namens
een andere souverein (de Franse koning?) op het terrein van de buitenlandse politiek zou
moeten gaan optreden. In 1606 voelde men in de republiek hier niet meer voor (Vergelijk Ba-
rendrecht, p. 165-169).
51
